Θύρσος κλάδος ο παρά Διονύσω

Οι αριθμοί Φιμπονάτσι προκύπτουν επίσης στις σπειροειδής δομές που αναπτύσσουν τα φυτά και κυρίως τ΄ άνθη  για να τακτοποιήσουν τους σπόρους τους.

Τα κουκουνάρια του έλατου/Ελάτης ή πήδου (pados pades) και του πεύκου (pinus) αποτελούν ένα καλό παράδειγμα. Οι φολίδες των κουκουναριών τοποθετούνται σε δύο οικογένειες διαπλεκόμενων σπειρών, όπου κάθε οικογένεια περιέχει σπείρες ίσες με κάποιον αριθμό Φιμπονάτσι.

 Επομένως, το κουκουνάρι της νορβηγικής ερυθρελάτης έχει 5 σπείρες φολίδων στη μία διεύθυνση και 3 στην άλλη, ενώ το αγριόπευκο 8 και 5. Όμοια και ο  ύπερος του ηλιοτρόπιου αναδεικνύει αυτές τις σπείρες σε έναν αξιοθαύμαστο κανονικό σχηματισμό

Γιατί όμως οι αριθμοί φιμπονάτσι; Η σύντομη εξήγηση είναι ότι ο τρόπος ανάπτυξης των φυτών οδηγεί σε μια προτίμηση για ένα μικρό εύρος γεωμετριών με πιο ενδιαφέρον τα ελικοειδή σχήματα που βασίζονται στη λεγόμενη χρυσή γωνία. Η τελευταία, περίπου ίση με 137,5 μοίρες, έχει ισχυρή μαθηματική συγγένεια με τους αριθμούς Φιμπονάτσι και ευθύνεται για την εμφάνισή τους.

Η μακροσκελής εξήγηση… διαρκεί περισσότερο. Όταν ένα νεαρό φυτό ξεφυτρώνει και αρχίζει να αναπτύσσεται, η κύρια πηγή δραστηριότητας είναι η κορυφή του θαλλού. Εδώ τα κύτταρα διαιρούνται διαρκώς παράγοντας νέα. Τα κύτταρα μεταναστεύουν από την κορυφή του θαλλού προς τη βάση του και έτσι  σχήματα γενετικής και βιοχημικής δραστηριότητας δίνουν το πλαίσιο για την μετέπειτα ανάπτυξη πλευρικών θαλλών, πετάλων, σπόρων και όλων των υπόλοιπων οργάνων του φυτού.

Κοντά στην κορυφή σχηματίζονται σμήνη κυττάρων, έτοιμα να εξειδικευτούν σε όργανα. Τα σμήνη που ονομάζονται πρωτογενή μεριστώματα, δημιουργούνται από ένα κάθε φορά. Το συνολικό σχήμα ανάπτυξης είναι το σπειροειδές…(μυστικοί αριθμοί / Ian Stewart )

Το κουκουνάρι της Πεύκης/Πίτυς όμως είναι ένα από τα εμβλήματα της κορυφής του Θύρσου. Ο Θύρσος ήταν τελετουργικό εξάρτημα του Διονύσου και της συνοδείας του, των μαινάδων, Σατύρων και άλλων.

Ο θύρσος ήταν ένα μακρύ ευθύγραμμο ραβδί φυσικής προέλευσης,  είναι κλαρί από κάποιο φυτό,  με φουντωτό άνθος στην κορυφή του. Σε πολλά αγγεία ή επιτύμβιες πλάκες φαίνεται ξεκάθαρα ο Κώνος /κουκουνάρι να στολίζει  την κορυφή του Θύρσου και καλύπτει πολλές φορές την αιχμή του…
 Ο Ευρυπίδης χρησιμοποιεί την λέξη «Νάρθηξ» ως συνώνυμο του θύρσου, είναι όμως μεταγενέστερος όρος.

† ὦ υἷις καὶ υἱὲ τοῦ ἄτις καὶ τοῦ Διός. εἶχον δὲ ἀνὰ χεῖρας οἱ τοιοῦτοι

βάκχαι θύρσους, ἤτοι νάρθηκας, ἀντὶ κλάδων τούτους περιφερόμενοι εἰς

τιμὴν τοῦ Διονύσου. ἐδόκουν δὲ τοῖς ὁρῶσι μαίνεσθαι, τῇ δ' ἀληθείᾳ

φιλάνθρωποι ἦσαν. διὰ γοῦν τὸ δοκεῖν ἐκείνους μαινομένους εἶναι ὁ

Εὐριπίδης τὸ <ἄθυρσοι βάκχαι> ἀντὶ τοῦ μαινόμενοι ἐξεδέξατο:  – A

† σημείωσαι καὶ τὸ θύρσος πῶς ἐκλήθη νάρθηξ. θύρσος μὲν γὰρ

τῷ φυτῷ τὸ παλαιὸν ὄνομα παρόσον αὐτῷ ἐχρῶντο οἱ γεωργοὶ ἐν ταῖς

αἱμασιαῖς τῶν λειμώνων καὶ τῶν κήπων καὶ τῶν θειλοπέδων καὶ ἀμπε-

λώνων. ὕστερον δὲ ἐκλήθησαν νάρθηκες, ὅτι ἐχρήσαντο αὐτοῖς οἱ

τῶν παίδων ἀλεῖπται καὶ παιδοδιδάσκαλοι πρὸς τὸ πλήττειν τοὺς νέους.

νάρθηξ γοῦν ἐτυμολογεῖται παρὰ τὸ τοὺς νεαροὺς θήγειν, ἤτοι τοὺς νέους

παῖδας ἀκονᾶν καὶ παρορμᾶν πρὸς τὰ μαθήματα:  – A

Ο Ησύχιος ονομάζει τον θύρσο, ράβδο αλλα και  κλάδο αλλα και λύχνο…λαμπάδα
Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)
Alphabetic letter theta, entry 951, line 1
<θύρσος>· *⌊ῥάβδος ASn, βακτηρία *⌊βακχική, ἢ κλάδος ASn.
 καὶ αὐλητὴς οὕτως ἐκαλεῖτο
<θυρσοπλῆγες>· οἱ ἐν τοῖς Βακχείοις ἐνθεαζόμενοι
<Θύρσος>· αὐλητὴς ἦν γυναῖκα ἔχων ἑταίραν
<Θύρσου γυνή>· Ἀριστοφάνης ἐν Νήσοις οὐ τοῦ αὐλητοῦ
 μνημονεύων, ἀλλ' ἀντὶ τοῦ φύλλα εἰπεῖν καὶ κλάδους (fr. 396) *<θύρσοι>· κλάδοι, λαμπάδες, λύχνοι (Idth. 15,12 .

Etymologicum Gudianum, Etymologicum Gudianum (ζείδωρος – ὦμαι)
Alphabetic entry theta, page 267, line 40

<Θύρσος>, ῥάβδος καὶ κύριον ὄνομα.
Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., Περὶ παθῶν
Part+volume 3,2, page 292, line 4

          ι 201, 24: <θύρσος:> παρὰ τὸ θύω τὸ ὁρμῶ
Aelius Herodianus et Pseudo-Herodianus Gramm., Rhet., Partitiones (= Ἐπιμερισμοί) [Sp.?] (e codd. Paris. 2543 + 2570) Page 61, line 4

θύρσος, κύριον, καὶ εἶδος κλάδου·
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 459, line 35

<Θυσσανόεσσα>: Κροσσοὺς ἔχουσα. Ἀπὸ τοῦ

θύω, τὸ ὁρμῶ καὶ κινῶ, γίνεται θύσανος θυσανόεις·

καὶ τὸ θηλυκὸν, θυσσανόεσσα.

 <Θύσθλα>: Θυρσοὶ ἢ κλάδοι, οὓς αἱ βάκχαι κατ-

έχουσιν. Ἢ τὰ φύλλα τῆς ἀμπέλου· ἢ τὰ ἐπὶ τὴν

θυσίαν φερόμενα. Παρὰ τὸ θύω, τὸ ὁρμῶ, ὁ μέλλων

θύσω, γέγονε θύσθλον. Ἰλιάδος ζʹ,

 Θύσθλα χαμαὶ κατέχευαν.

Οἱ μὲν, τοὺς κλάδους· οἱ δὲ, τοὺς θύρσους, τουτέστι

τὰς βακχικὰς δράκας· ἅ ἐστι διονυσιακὰ μυστήρια·

ἔνιοι δὲ πάντα κοινῶς τὰ πρὸς τὴν τελετήν…

 <Θύρσος>: Ὁ κλάδος ὁ παρὰ Διονύσῳ· παρὰ τὸ

συνεχῶς ταῖς μαινάσι κινούμενος· οἱονεὶ θύειν (ὅ

ἐστιν ὁρμᾶν) ὀρθὸς, οὐκ ἐγκεκλιμένος.

 <Θύρσος>: Ὄνομα κύριον· <θυρσὸς> τὸ στέμμα

τῶν γάμων.

Συχνά απεικονίζεται δεμένος με κορδέλα ή πλεγμένος με αμπελόφυλλα ή φύλλα κισσού, ενώ στην κορυφή υπάρχει αναρτημένο ένας κώνος ή ένα κωνάριον-κουκουνάρι ηρεμης πεύκης. Το μήκος του θύρσου κυμαίνεται σημαντικά, από 30 εκατοστά μέχρι δύο μέτρα. Θύρσος  με αιχμή, πολλές φορές, σκεπασμένη με τον κώνο στην κορυφή, διασωζεται ακόμα ως μνήμη και σήμερα συνδιασμένος με το παλιότερο σύμβολο του φλάμπουρου ή μπαιράκι με το μήλο να στολίζει την κορυφή του…αλλα και σε μήτρες ιερέων…αλλα ας δούμε και την λέξη Θυρσός ως στέμμα, ίδια γραφή άλλος τονισμός … Στέφανος, στέμμα μια σειρά από συνειρμοί …

Polyaenus Rhet., Strategemata
Book 1, chapter 1, section 1, line 4
ΔΙΟΝΥΣΟΣ.

 Διόνυσος ἐπ' Ἰνδοὺς ἐλαύνων, ἵνα δέχοιντο αἱ

πόλεις αὐτὸν, ὅπλοις μὲν φανεροῖς τὴν στρατιὰν οὐχ'

ὥπλισεν, ἐσθῆσι δὲ λεπταῖς καὶ νεβρίσι· δόρατα ἦν

κισσῷ πεπυκασμένα· ὁ θύρσος εἶχεν αἰχμήν· κυμβάλοις

καὶ τυμπάνοις ἐσήμαινεν ἀντὶ σάλπιγγος καὶ οἴνου

τοὺς πολεμίους γεύων εἰς ὄρχησιν ἔτρεπεν καὶ ὅσα ἄλλα

Βακχικὰ ὄργια. πάντα δὲ ἦν Διονύσου στρατηγήματα,

Pseudo-Zonaras Lexicogr., Lexicon
Alphabetic letter theta, page 1060, line 8

<Θύρσος>. κύριον. καὶ ἡ Βάκχη. καὶ ἡ ῥάβδος ἢ  κλάδος ἐλαίας. τοῦ Χρυσοστόμου· οὐ θύρσον  φέρων, οὐ δᾷδα κατέχων.

Θύσανοι>. οἱ κροσσοί. [παρὰ τὸ θύω, τὸ ὁρμῶ,  ὁ μέλλων θύσω, καὶ ἐξ αὐτοῦ θύσανος καὶ θυσανόεις.]

Joannes Philoponus Phil., De vocabulis quae diversum significatum exhibent secundum differentiam accentus
Recensio a, alphabetic letter theta, entry 6, line 1

<Θύρσος>· τὸ κύριον παροξύνεται,

<θυρσός>· τὸ στέμμα ὀξύνεται.  

<θάλος>· τὸ βλάστημα βαρύνεται,

<θαλλός>· ὁ κλάδος ὀξύνεται.

Όμως το κουκουνάρι ακομα και σήμερα ως σύμβολο είναι συνδεδεμένο με την λατρεία της ψυχής αλλα  και με την δίνη/δίνο, την παγκοσμια κοσμική ψυχή  αλλα και την έδρα της πάνω στον ανθρώπινο σώμα…

Σύμβολο της λατρείας του Οσιρη, του Διονύσου που κρατά  μέχρι σήμερα…

Ο κώνος ή στρόβιλος ή στροβίλια… Το κωνάριον και οι στρόβιλοι των ανθρώπινων κέντρων με το κωνάριο να κατέχει την θέση του στην κορυφή των στροβίλων/δινών του ανθρωπίνου σώματος. Το κουκουναράκι/κωνάριο που διαθέτουμε στον εγκέφαλο, η επίφυση, μικρός ενδοκρινής αδένας, βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου … Πλήθος θεωριών σχετικά με τη λειτουργία της, πολλές από τις οποίες εχουν και μεταφυσικό χαρακτήρα και την ονομάζουν ή την φέρουν ως το τρίτο μάτι ή την έδρα της ψυχής

Βρίσκεται στον εγκέφαλο των σπονδυλόζωων ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια μέσα σε μια αύλακα με σχήμα κώνου. Η επίφυση παράγει τη μελατονίνη, παράγωγο της σεροτονίνης, η οποία είναι ορμόνη που ρυθμίζει την εναλλαγή ύπνου και εγρήγορσης σύμφωνα με την εναλλαγή μέρας και νύχτας, γνωστός και ως κιρκάδιος ρυθμός. Για κάποιους επιστήμονες η μελατονίνη είναι ένα είδος ελιξιρίου της ζωής, αφού από αυτήν εξαρτώνται πολλές ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού μας, καθώς επίσης είναι η καλύτερη πηγή ικανότητας αντίδρασης του στις ασθένειες, ή το ελιξήριο της αθανασίας.

 Συγκεκριμένα, το σκοτάδι διεγείρει την έκκριση μελατονίνης, ενώ το φως την καταστέλλει. Στον άνθρωπο έχει επιβεβαιωθεί παρόμοια δράση. Η μελατονίνη επιταχύνει την έλευση του ύπνου. Ο εποχιακός ρυθμός έχει επιβεβαιωθεί μόνο στα ζώα και αφορά στον υπολογισμό της διάρκειας της ημέρας (φωτοπερίοδος), που εξαρτάται από την εποχή του έτους. Πολλά ζώα ρυθμίζουν την αναπαραγωγική τους, κυρίως, λειτουργία με βάση τη φωτοπερίοδο.
Ο αδένας ο οποίος βρίσκεται βαθιά ανάμεσα στα εγκεφαλικά ημισφαίρια στο υψηλότερο σημείο του μεσεγκεφάλου. Η επίφυση είναι μεγάλη στα παιδιά, αρχίζει δε να υποπλάσσεται πριν από την ήβη.
Ανάμεσα στις υποθετικές αυτές λειτουργίες του κωναρίου υπάρχει και  ένας ρόλος ότι ευθύνεται για την διατήρηση της ψυχικής υγείας καθως και η έκκριση ουσιών που ρυθμίζουν την παραγωγή αλδοστερόνης από τη φλοιώδη ουσία των επινεφριδίων. Οι όγκοι της επίφυσης συνδέονται κάπου κάπου με πρόωρη γενετήσια ανάπτυξη και πρώιμη ήβη στα αγόρια. Η παρατήρηση αυτή και μερικά υποδηλωτικά δεδομένα από τα ζώα αποτελούν ένδειξη ότι η επίφυση μπορεί να συμμετέχει στη ρύθμιση της λειτουργίας των γεννητικών αδένων.

Τα ημισφαίρια του εγκεφάλου μαζί με την Επίφυση (Κωνάριο) και την Υπόφυση αποτελούν το κατ’ εξοχήν συνειδητό κέντρο του Ανθρώπου. Είναι ο τόπος όπου το Πνεύμα έρχεται σε επαφή με το Σώμα, είτε για να το κατευθύνει, είτε για να δεχθεί (μέσω των αισθητηρίων) τα ερεθίσματα που προέρχονται από το  εξωτερικό περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, η Επίφυση είναι το σημείο επαφής του Πνεύματος με την Υλική μας Αρχή, είναι δηλ. ο τόπος όπου όταν λειτουργήσει η ατομική συνείδηση, η συνείδηση της παρούσας προσωπικότητάς μας θα συνδεθεί με την Υπερσυνείδηση του Εγώ αλλα και τη γνώση του Ευαυτού το «Γνώθις εαυτόν» αλλα και τη γνώση του Θεού ή του συμβόλου των Δελφών το ΕΙ … ή το διπλό 3Ε. Τελικά ο ομφαλός των δελφών δεν είναι τιποτα άλλο παρα ένας ΚΩΝΟΣ ή ένα κωνάριον...



Ο Διόνυσος ο θεός που αντιπροσωπεύει, μέσα από τους μύθους του, την διαδικασία μεταμόρφωσης εκ του πνευματικού θανάτου και της ανα-γέννησης και ταυτόχρονα είναι ο θεός της αύξησης και της γέννησης της φύσης. Ο θεός των ταύρων και της γεννητήσιας ορμής και ανάπτυξης …Ο θεός όπου τα βασικά του σύμβολα θεωρούνται η σβούρα, ο στρόβιλος, ο δίνος/δίνη, ο κώνος και το κωνάριο, η σφαίρα, αλλα και ο ταύρος…
Ο θεός που διασπάται και αναγεννάται τόσες φορές και μπορεί και ανεβοκατεβαίνει στον Κάτω κόσμο ακομα και για να επαναφέρει την μητέρα του…Ο θεός του Θύρσου αλλα και του Νάρθηκος με την κορυφή του να στολίζεται από τον κώνο/κωνάριο της επίφυσης…Μια αρχαιότερη εκδοχή του κηρυκείου του Ερμή που χρησιμοποιείται ακομα και στην αλχημεία και στην ιατρική μέχρι και σήμερα…

Ο θεος που λατρεύεται το χειμώνα και εναλλάσεται από τον Απόλλωνα στο μαντείο των Δελφών, σκεφθείτε και τον στολισμό του χριστουγεννίατικου δέντρου – συνήθως κωνοφόρου με τα λαμπάκια και τις μπάλες του…μέχρι τις μέρες μας

Ο Κώνος/κωνάριο που στολίζει και την αυλή του ναού του Βατικανού…και όχι μόνο..

 Τα κλαδιά της Πεύκης που χρησιμοποιούνται στα Ισθμια για να στολισουν τα κεφάλια των νικητών

Ο Μελικέρτης/Παλαιμων υιός της Δυνατής Δίνης, ο Δίνος Διόνυσος που ανευρέθει πνιγμένος πλησίον Πίτυος στις Σκυρωνίδες Πέτρες από τον Σίσυφο. ΟΙ ιεροί αγώνες των Ισθμίων με το στεφάνι της Πιτύος για τους Νικητές τους..Ο Ποσειδών, ο τιμώμενος θεός των.

Ο Μελι-κέρτης ο  υιός που(εκ του κιρνώ, κίρνημι) αναμειγνεύει, ανακατώνει υγρά σε κράμα, μετριάζει, βάζει κρασί και νερό στο ποτήρι, χύνει (εκ του Κιρνώ ) τον οίνο με το ύδωρ και ποιεί κράμα μαζί με μέλι  ή ο υιός της μελίκρας ή το μελίκρατον του κράματος μελιού και γάλατος που χύνεται προς τιμή των χθόνιων θεών και των νεκρών, το υδρόμελι, το οινόμελι ή το μέλι με το νερό …Ο μελικτάς ο ψάλτης και ο τραγουδιστής και ο αοιδός, με το μέλος και τα μελωδικά μέρη…

Pausanias Perieg., Graeciae descriptio
Book 2, chapter 1, section 3, line 5

. προϊοῦσι δὲ ἡ πίτυς ἄχρι γε ἐμοῦ πεφύκει παρὰ τὸν αἰγιαλὸν καὶ

Μελικέρτου βωμὸς ἦν. ἐς τοῦτον τὸν τόπον ἐκκομι-  

σθῆναι τὸν παῖδα ὑπὸ δελφῖνος λέγουσι· κειμένῳ δὲ

ἐπιτυχόντα Σίσυφον θάψαι τε ἐν τῷ ἰσθμῷ καὶ τὸν

ἀγῶνα ἐπ' αὐτῷ ποιῆσαι τῶν Ἰσθμίων. ἔστι δὲ ἐπὶ

τοῦ ἰσθμοῦ τῆς ἀρχῆς,

Pausanias Perieg., Graeciae descriptio
Book 8, chapter 48, section 2, line 4

ἐν μὲν δὴ Ὀλυμπίᾳ κοτίνου τῷ νικῶντι

δίδοσθαι στέφανον καὶ ἐν Δελφοῖς δάφνης, τοῦ μὲν

ἤδη τὴν αἰτίαν ἀπέδωκα ἐν τοῖς ἐς Ἠλείους, τοῦ δὲ

καὶ ἐν τοῖς ἔπειτα δηλώσω· ἐν Ἰσθμῷ δὲ ἡ πίτυς καὶ

τὰ ἐν Νεμέᾳ σέλινα ἐπὶ τοῦ Παλαίμονος καὶ τοῦ Ἀρ-

χεμόρου τοῖς παθήμασιν ἐνομίσθησαν.

Claudius Aelianus Soph., De natura animalium
Book 6, section 1, line 31

 κότινος Ὀλυμπικὸς καὶ Ἰσθμικὴ πίτυς καὶ δάφνη Πυθική…

συνεχίζετε