Ἀδώνιδος, θυμίαμα ἀρώματα

O Αδωνης δεν μπορούσε καθώς υπάρχουν τουλάχιστον 4 εκδοχές για την ιστορία του να μην περάσει και στην λογοτεχνία ή στους ύμνους. 


Ακολουθούν οι ορφικοί ύμνοι Αφροδίτης και Αδώνιδος 

Εἰς Ἀφροδίτην

Οὐρανία, πολύυμνε, φιλομμειδὴς Ἀφροδίτη,
ποντογενής, γενέτειρα θεά, φιλοπάννυχε, σεμνή,
νυκτερία ζεύκτειρα, δολοπλόκε μῆτερ Ἀνάγκης
πάντα γὰρ ἐκ σέθεν ἐστίν, ὑπεζεύξω δέ <τε> κόσμον
καὶ κρατέεις τρισσῶν μοιρῶν, γεννᾶις δὲ τὰ πάντα,
ὅσσα τ' ἐν οὐρανῷ ἐστι καὶ ἐν γαίῃ πολυκάρπῳ
ἐν πόντου τε βυθῷ τε, σεμνὴ Βάκχοιο πάρεδρε,
τερπομένη θαλίαισι, γαμοστόλε μῆτερ Ἐρώτων,
Πειθοῖ λεκτροχαρής, κρυφία, χαριδῶτι,
φαινομένη, τ' ἀφανής, ἐρατοπλόκαμ', εὐπατέρεια,
νυμφιδία σύνδαιτι θεῶν, σκηπτοῦχε, λύκαινα,
γεννοδότειρα, φίλανδρε, ποθεινοτάτη, βιοδῶτι,
ἡ ζεύξασα βροτοὺς ἀχαλινώτοισιν ἀνάγκαις
καὶ θηρῶν πολὺ φῦλον ἐρωτομανῶν ὑπὸ φίλτρων·
ἔρχεο, Κυπρογενὲς θεῖον γένος, εἴτ' ἐν' Ὀλύμπῳ
ἐσσί, θεὰ βασίλεια, καλῶι γήθουσα προσώπῳ,
εἴτε καὶ εὐλιβάνου Συρίης ἕδος ἀμφιπολεύεις,
εἴτε σύ γ' ἐν πεδίοισι σὺν ἅρμασι χρυσεοτεύκτοις
Αἰγύπτου κατέχεις ἱερῆς γονιμώδεα λουτρά,
ἢ καὶ κυκνείοισιν ὄχοις ἐπὶ πόντιον οἶδμα
ἐρχομένη χαίρεις κητῶν κυκλίαισι χορείαις,
ἢ νύμφαις τέρπῃ κυανώπισιν ἐν χθονὶ Δίῃ
θῖνας ἐπ' αἰγιαλοῖς ψαμμώδεσιν ἅλματι κούφῳ·
εἴτ' ἐν Κύπρωι, ἄνασσα, τροφῶι σέο, ἔνθα καλαί τε
παρθένοι ἄδμηται νύμφαι τ' ἀνὰ πάντ' ἐνιαυτὸν
ὑμνοῦσιν, σέ, μάκαιρα, καὶ ἄμβροτον ἁγνὸν Ἄδωνιν.
ἐλθέ, μάκαιρα θεά μάλ' ἐπήρατον εἶδος ἔχουσα·
ψυχῇ γάρ σε καλῶ σεμνῇ ἁγνοῖσι λόγοισιν.

(55)    LV. Εις ΑΦΡΟΔΙΤΗΝ ύμνος

Τη επουράνια Αφροδίτη, περίφημη,

 πού σκορπίζεις μειδιάμα­τα,

 γεννημένη στή θάλασσα, θεά μητέρα,

 πού αγαπάς τις ολονύ­κτιες διασκεδάσεις, σεβαστή,

νυκτερινή, πού συζευγνύεις (ενώνεις) τούς ανθρώπους εις γάμον,

πού πλέκεις δόλους (δόλια σχέδια), ώ μητέρα τής ανάγκης·

 διότι τά πάντα προέρχονται από σένα,

 και ζεύχθηκες τόν κόσμον και κυριαρχείς σέ τρία μερίδια·

και γεννάς τά πάντα, όσα ευρί­σκονται εις τον ουρανόν

και όσα στην εύφορη γή και όσα στόν βυθό τής θαλάσσης,

σεβαστή συμπαρακαθήμενη τοϋ Βάκχου,

 πού τέρπεσαι στά συμπόσια και παρασκευάζεις τούς γάμους,

ώ μητέρα τών ερώτων.

πού χαίρεσαι στά κρεββάτια μέ την πειθώ και ενεργείς στα κρυφά,

 βασίλισσα πού δίδεις χαρά,

πού φαίνεσαι, αλλά και δεν φαίνεσαι,

πού έχεις μέ αξιέραστες πλεξούδες τυλιγμένα τα μαλλιά σου

και κατάγεσαι άπό καλόν πατέρα, προστάτισσα τών νυμφών,

σύνδειπνε, σκηπτροφόρε τών θεών, λύκαινα-

συ πού δίδεις απογόνους, φίλη των ανδρών, περιπόθητη,

πού παρέχεις τήν ζωήν

σύ πού έζευξες τους ανθρώπους και τό μεγάλο πλήθος τών ζώων

 μέ αχαλίνωτες ανάγκες άπό ερωτομανή φίλτρα έλα,

ώ θεϊκέ γόνε πού έγεννήθης στην Κύπρο, ώ θεά βασίλισσα,

έλα χαρούμενη μέ ωραίον πρόσωπον,

είτε ευρίσκεσαι στόν "Ολυμπον είτε υπηρετείς εις τόν ναόν τής Συρίας,

πού παράγει πολύ λιβάνι,

είτε σύ εις τάς πεδιάδας μέ άρματα κατασκευασμένα από χρυσό

κατέχεις τά γόνιμα λουτρά τής ιεράς Αιγύπτου,

ή και επάνω σέ κυανά οχήματα διερχόμενη τό θαλάσσιον κύμα

 χαίρεσαι μέ τούς κυκλικούς χορούς των υδροβίων ζώων

ή τέρπεσαι μέ τις μαυρομμάτες νύμφες εις τήν Δίαν,

πηδώσα μανιακά μέ ελαφρά πηδήματα στις αμμώδεις ακρογιαλιές·

Είτε, ώ βασίλισσα, ευρίσκεσαι εις τήν Κύπρον, τήν τροφόν σου·

όπου ωραίες παρθένες άγαμες και νύμφες σέ υμνούν καθ' όλον τόν χρόνον,

υμνούν έσέ, ώ μακαρία, κα'ι τόν άθάνατον άγνόν "Αδωνιν.

 έλα, μακαρία θεά, και να έχης πολύ άξιέραστο πρόσωπον

διότι εσένα προσκαλώ με άγια λόγια σεμνής ψυχής.

(Είναι φανερό ότι οι τελευταίοι στίχοι πού ομιλούν εις τον "Υμνον τής Αφροδίτης περί Συρίας και Αιγύπτου έχουν παρεμβληθή (προστεθή) εις μεταγενεστέραν έποχήν, όταν ή λατρεία τής Αφροδίτης, είχεν μεταδοθή άπό τόν Χώρον τού Αιγαίου και εις τάς χώρας αύτάς, αί όποίαι, όταν εγράφησαν οί "Υμνοι — πρό τού 2.000 π.Χ. — είχαν κυριολεκτικώς μεσάνυχτα από τάς μυστη­ριακός τελετάς πού αναφέρονται εις τούς "Υμνους).

Ἀδώνιδος, θυμίαμα ἀρώματα

Κλῦθί μου εὐχομένου, πολυώνυμε, δαῖμον ἄριστε,
ἁβροκόμη, φιλέρημε, βρύων ὠιδαῖσι ποθειναῖς,
Εὐβουλεῦ, πολύμορφε, τροφεῦ πάντων ἀρίδηλε,
κούρη καὶ κόρε, σὺ πᾶσιν θάλος αἰέν, Ἄδωνι,
σβεννύμενε λάμπων τε καλαῖς ἐν κυκλάσιν ὥραις,
αὐξιθαλής, δίκερως, πολυήρατε, δακρυότιμε,
ἀγλαόμορφε, κυναγεσίοις χαίρων, βαθυχαῖτα,
ἱμερόνους, Κύπριδος γλυκερὸν θάλος, ἔρνος Ἔρωτος,
Φερσεφόνης ἐρασιπλοκάμου λέκτροισι λοχευθεῖς,
ὃς ποτὲ μὲν ναίεις ὑπὸ Τάρταρον ἠερόεντα,
ἠδὲ πάλιν πρὸς Ὄλυμπον ἄγεις δέμας ὡριόκαρπον·
ἐλθέ, μάκαρ, μύσταισι φέρων καρποὺς ἀπὸ γαίης

(56) LVI. ΑΔΩΝΙΔΟΣ θυμίαμα, αρώματα

"Άκουσε την προσευχή μου,

ώ ένδοξε, άριστε θεέ, μέ την κομψήν κόμην,

φίλε τής ερημιάς (τής μοναξιάς),

πού είσαι γεμάτος από περιπόθητους καρπούς,

ώ Εύβουλέα μέ τις πολλές μορφές,

 φανερέ ανατροφέα τών πάντων,

 πού είσαι κόρη και παιδί (θηλυκός και αρσενικός)·

 ώ "Άδωνη,

εις όλα είσαι πάντοτε τό ωραίον βλαστάρι,

 σβήνεις και λάμπεις σέ ωραίες κυκλικές εποχές

- βοηθείς εις την αύξησιν τών καρπών,

έχεις δύο κέρατα, είσαι πολυέραστος (πολ, αγαπητός),

 σε τιμούν με δάκρυα, έχεις μορφήν πού λάμπει

χαίρεσαι στό κυνήγι, έχεις πυκνά και μακρά μαλλιά (κόμην)·

 έχεις αξιέραστη ψυχή, είσαι τό γλυκύ τέκνον τής Κύπριδος βλαστάρι τού έρωτος-

και γεννήθηκες στα κρεβάτια τής Περσεφόνης μέ τά έπέραστο πλοκάμια-

συ άλλοτε μεν κατοικείς κάτω από τόν σκοτεινόν Τάρταρον

και άλλοτε αντιθέτως οδηγείς (φέρεις) τό σώμα σου,

όταν ωριμάσει  στόν καιρό του, προς τόν "Ολυμπον.

έλα, ώ μακάριε, και φέρε εις τούς μύστας καρπούς από τήν γήν.

ακολουθούν   ένα απόσπασμα απο τα  ειδύλλια του ΘΕΟΚΡΙΤΟΥ που αναφέρετε στα Αηδώνια μυστήρια.

XV. ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΑΙ Ἢ ΑΔΩΝΙΑΖΟΥΣΑΙ 

ΓΟΡΓΩ	ΓΟΡΓΩ
Σίγα, Πραξινόα· μέλλει τὸν Ἄδωνιν ἀείδειν ἁ τᾶς Ἀργείας θυγάτηρ, πολύϊδρις ἀοιδός, ἅτις καὶ πέρυσιν, τὸν ἰάλεμον, ἀρίστευσε. Φθεγξεῖται τι, σάφ᾽ οἶδα, καλόν· διαθρύπτεται ἤδη.	Σώπαινε πια· τον Άδωνι θα τραγουδήση τώρα η τραγουδίστρα η ξακουστή, η κόρη της Αργείας, εκείνη που την βράβεψαν πέρσι στο μυρολόγι. Κάτι καλό θε να μας 'πη· νά, τη φωνή ακονίζει.
ΓΥΝΗ ΑΟΙΔΟΣ	ΓΥΝΗ ΑΟΙΔΟΣ
“Δέσποιν᾽, ἃ Γολγώς τε καὶ Ἰδάλιον ἐφίλασας, αἰπεινόν τ᾽ Ἔρυκα, χρυσῷ παίζοισ᾽ Ἀφροδίτα, οἷόν τοι τὸν Ἄδωνιν ἀπ᾽ ἀενάω Ἀχέροντος μηνὶ δυωδεκάτῳ μαλακαίποδες ἄγαγον Ὧραι. Βάρδισται Μακάρων, Ὧραι φίλαι, ἀλλὰ ποθειναὶ	Κυρά, που στους Γολγούς ποθείς και στο Ιδάλιον όρος και στον ψηλό τον Έρυκα να παίζης, Αφροδίτη· πάντοτ' αλαφροπάτητες, σου φέρνουν κάθε χρόνο, μέσ' από τον Αχέροντα, τον Άδωνι σου οι Ώρες· αυτές οι πιο αργοκίνητες από τους αθανάτους,
ἔρχονται πάντεσσι βροτοῖς αἰεί τι φέροισαι.	που φέρνουν σ' όλους τους θνητούς κάτι καλό όταν έρθουν.
Κύπρι Διωναία, τὺ μὲν ἀθανάταν ἀπὸ θνατᾶς, ἀνθρώπων ὡς μῦθος, ἐποίησας Βερενίκαν, ἀμβροσίαν ἐς στῆθος ἀποστάξασα γυναικός· τὶν δὲ χαριζομένα, πολυώνυμε καὶ πολύναε,	Της Διώνης θυγατέρα εσύ, πεντάμορφη Αφροδίτη, τη Βερενίκη από θνητήν αθάνατη έχεις κάνει, σταλάζοντας στα στήθη της τη θεϊκή αμβροσία· κ' η Αρσινόη η κόρη της, ωραία σαν την Ελένη,
ἁ Βερενικεία θυγάτηρ, Ἑλένᾳ εἰκυῖα Ἀρσινόα πάντεσσι καλοῖς ἀτιτάλλει Ἄδωνιν.	για χάρη σου, ω ξακουστή και πολυλατρευμένη, πλούσια, μεγαλόπρεπα τον Άδωνι γιορτάζει.
Πὰρ μέν οἱ ὥρια κεῖται, ὅσα δρυὸς ἄκρα φέρονται, πὰρ δ᾽ ἁπαλοὶ κᾶποι πεφυλαγμένοι ἐν ταλαρίσκοις ἀργυρέοις, Συρίω δὲ μύρω χρύσει᾽ ἀλάβαστρα.	Ολόγυρα του απλώνονται όλ' οι καρποί των δένδρων κι άνθη πανώρηα, δροσερά μέσ' σ' αργυρά καλάθια και σε λαγήνια ολόχρυσα μύρ' από τη Συρία.
Εἴδατά θ᾽ ὅσσα γυναῖκες ἐπὶ πλαθάνῳ πονέονται, ἄνθεα μίσγοισαι λευκῷ παντοῖ᾽ ἁμ᾽ ἀλεύρῳ, ὅσσα τ᾽ ἀπὸ γλυκερῶ μέλιτος τά τ᾽ ἐν ὑγρῷ ἐλαίῳ, πάντ᾽ αὐτῷ πετεηνὰ καὶ ἑρπετὰ τεῖδε πάρεστιν.	Ολόγυρα του λιχουδιές που πλάθουν οι γυναίκες με τέχνη ανακατεύοντας λουλούδια κι άσπρο αλεύρι κι άλλα από μέλι γλυκερό κι από καθάρειο λάδι· κάθε λογής πετούμενα και σερπετά κοντά του.
Χλωραὶ δὲ σκιάδες, μαλακῷ βρίθοντες ἀνήθῳ,	Το δροσερό γλυκάνισο κιόσκια ανθηρά έχει πλέξει·
δέδμανθ᾽· οἱ δέ τε κῶροι ὑπερπωτῶνται Ἔρωτες, οἷοι ἀηδονιδῆες ἀεξομένων ἐπὶ δένδρων πωτῶνται, πτερύγων πειρώμενοι, ὄζον ἀπ᾽ ὄζω.	νιογέννητοι έρωτες δειλά τριγύρω φτερουγίζουν, σαν τ' αηδονάκια τα μικρά, που αρχίζουν να πετάνε και δοκιμάζουν τα φτερά κλωνάρι σε κλωνάρι.
Ὤ ἔβενος, ὢ χρυσός, ὤ ἐκ λευκῶ ἐλέφαντος αἰετώ, οἰνοχὄον Κρονίδᾳ Διὶ παῖδα φέροντες.	Για ιδές χρυσάφια κ' έβενους κι αϊτούς ελεφαντένιους που φέρνουν στις φτερούγες των τον κεραστή του Δία·
Πορφύρεοι δὲ τάπητες ἄνω (“μαλακώτεροι ὕπνω”, ἁ Μίλατος ἐρεῖ, χὠ τὰν Σαμίαν καταβόσκων), ἔστρωται κλίνα τῷ Ἀδώνιδι τῷ καλῷ ἄλλα”· τὰν μὲν Κύπρις ἔχει, τὰν δ᾽ ὁ ῥοδόπαχυς Ἄδωνις, ὀκτωκαιδεκέτης ἢ έννεακαίδεχ᾽ ὁ γαμβρός.	για ιδές κι απάνω τι χαλιά πιο μαλακά απ' τον ύπνο. Τώρα θα πη κ' η Μίλητος, τώρα θα 'πη η Σάμος: «Για το χατήρι του Άδωνι στρώθηκαν δυό κρεββάτια.» Στώνα πλαγιάζει ο Άδωνις και στάλλο η Αφροδίτη.
Οὐ κεντεῖ τὸ φίλαμ᾽· ἔτι οἱ πέρι χείλεα πυρρά.	Μα δεν κεντούν το φίλημα τ' αχνούδωτά του χείλια.
Νῦν μὰν Κύπρις ἔχοισα τὸν αὑτᾶς χαιρέτω ἄνδρα· ἀῶθεν δ᾽ ἄμμες νιν ἅμα δρόσῳ ἀθρόαι ἔξω οἰσεῦμες ποτὶ κύματ᾽ ἐπ᾽ ἀιόνι πτύοντα, λύσασαι δὲ κόμαν καὶ ἐπὶ σφυρὰ κόλπον ἀνεῖσαι,	Ας χαίρεται τον άντρα της η Αφροδίτη τώρα· κ' εμείς ας τόνε φέρομε, πριν καλοξημερώση, με τη δροσιά της χαραυγής, στο περιγιάλι κάτω, κ' εκεί, με τα μαλλιά λυτά και με γυμνά τα στήθια,
στήθεσι φαινομένοις, λιγυρᾶς ἀρξώμεθ᾽ ἀοιδᾶς.	όλες μαζί ας αρχίσωμε το λιγερό τραγούδι.
“Ἔρπεις, ὦ φίλ᾽ Ἄδωνι, καὶ ἐνθάδε, κεἰς Ἀχέροντα, ἡμιθέων, ὡς φαντί, μονώτατος. Οὔτ᾽ Ἀγαμέμνων τοῦτ᾽ ἔπαθ᾽, οὔτ᾽ Αἴας ὁ μέγας, βαρυμάνιος ἥρως, οὔθ᾽ Ἔκτωρ, Ἑκάβας ὁ γεραίτατος εἴκατι παίδων,	« Εσ' είσαι ο μόνος, Άδωνι, από τους ημιθέους » που και στον Άδη κατοικείς κ' έρχεσαι και στον κόσμο. » Άλλος κανείς τη χάρη σου, μηδέ κι ο Αγαμέμνων, » μηδέ κι ο Αίας ο ήρωας, μηδέ κι αυτός ο Έκτωρ » ο πρώτος άπ' τα είκοσι παιδιά πούχε η Εκάβη,
οὐ Πατροκλῆς, οὐ Πύρρος ἀπὸ Τροίας ἐπανελθών, οὔθ᾽ οἱ ἔτι πρότεροι, Λαπίθαι καὶ Δευκαλίωνες, οὐ Πελοπηϊαδᾶν τε καὶ Ἄργεος ἄκρα Πελασγοὶ. Ἵλαθι νῦν, φίλ᾽ Ἄδωνι, καὶ ἐς νέωτ᾽ εὐθυμήσαις. Καὶ νῦν ἦνθες, Ἄδωνι, καί, ὅκκ᾽ ἀφίκῃ, φίλος ἡξεῖς.”	» μηδέ κι αυτός ο Πάτροκλος, μηδέ κι αυτός ο Πύρρος » που νικητής εγύρισε πέρ' από την Τρωάδα, » μηδ' οι παλαιικώτεροι Λαπίθαι, μηδ' εκείνοι » του Δευκαλίωνος οι γυιοί, μηδέ κ' οι Πελοπίδαι » και μηδ' ακόμα οι Πελασγοί που κατοικούσαν στο Άργος, » μηδέ κανένας απ' αυτούς δεν είχε τέτοια χάρη. » Συμπάθησέ μας, Άδωνι, κ' έλα του χρόνου πάλι » και δείξου μας χαρούμενος και καλοκαρδισμένος. » Πάντα καλοδεχούμενος θε νάνε ο ερχομός σου.»
ΓΟΡΓΩ	ΓΟΡΓΩ
Πραξινόα, τὸ χρῆμα σοφώτερον. Ἁ θήλεια ὀλβία ὅσσα ἴσατι, πανολβία ὡς γλυκὺ φωνεῖ. Ὥρα ὅμως κεἰς οἶκον. Ἀνάριστος Διοκλείδας χὠνὴρ ὄξος ἅπαν· πεινᾶντι δὲ μηδέποτ᾽ ἔνθῃς. Χαῖρε, Ἄδων ἀγαπατέ, καὶ ἐς χαίροντας ἀφίκευ.	Άκουσες, Πραξινόη μου, πόσο σοφή είνε η κόρη; Καλότυχη είνε αληθινά για όσα τραγούδια ξέρει κι ακόμα πιο καλότυχη για τη γλυκειά φωνή της. Μάνε καιρός, μου φαίνεται, να πάμε και στο σπίτι. Ο άντρας μου είνε νηστικός κ' εύκολος στο θυμό του κι όταν πεινάη, αλλοίμονο σ' όποιον μπροστά του λάχη. Αγαπημένε μ' Άδωνι, χαίρε! κι όταν ξανάρθης χαρούμενους κι ολόχαρους όλους μας να μας εύρης.

και τέλος ένα ποίημα του Ναπολέωντος Λαπαθιώτη

Αδώνια

«...Και ανατέλλει ο ήλιος και δύνει ο ήλιος, και εις τον τόπον αυτού έλκει·
αυτός ανατέλλων εκεί πορεύεται προς νότον και κυκλοί προς βορράν·
κυκλοί κυκλών, πορεύεται το πνεύμα, και επί κύκλοις αυτού επιστρέφει το πνεύμα».
Εκκλησιαστής


Είμαι τ’ Αρχαίο το Πνεύμα
Σαρκωμένο – κι είμαι
Ο Στοχασμός ο ανορμήνευτος κι ωραίος.

Φέρνω το χρώμα το παλιό
Το νοσταλγικό. – Βασιλέματα               
Σε θαμπά παραθύρια.

Το τραγούδι ματαλέω
Τ’ Αλησμονημένο. «Στα παλάτια αποκοιμήθη πλια των παραμυθιώνε
Η χλωμή Βασιλοπούλα...».

Η Απόλαψη
Της Ζωής με τα χίλια στόματα· η Απόλαψη
Με τα χίλια στόματα και με τα χίλια μαστά­ρια.

Με δένει ένα Τι,
Μιαν ασύγκριτη Μελαγχολία προς τα Περα­σμένα.
– Οι Διθύραμβοι. Τα Λήναια και τ’ Αδώνια.
Μιαν αδερφικιά Ενατένιση
Προς τα Μακρυνά. Τ’ ό,τι δεν ειπώθη. Ο αιώνιος
Ερχομός κι ο μισεμός – και του μισεμού ο καημός.

Τα ρόδα και τ’ άστρα.
Ο εναρμόνιος κύκλος οπού φέρνει πάντα
Πίσω από μιαν Άνοιξη κι ένα Χινόπωρο – και πάλε απ' την αρχή.

Νυχτοβάτης.
Με πλανέσαν οι σκιές και τα σεληνόφωτα
Κι οι βαθιές Λαχτάρες να βρούμε τ’ ανεύρετο
και να ιδούμε τ’ ανίδωτο

Νυχτοβάτης κι Ανέλπιδος…

Συνεχίζετε