Αρκτεία είναι ένα πανελλήνιο έθιμο και ένας θεσμός άμεσα
συνδεδεμένος με τη λατρεία της Αρτέμιδος, επιτελούμενο σε πολλά ιερά της. Στην
Λήμνο, στην Μουνιχία και στην πόλη των Αθηνών επάνω στην Ακρόπολη – μετά την
καταστροφή του ιερού της Βραυρώνας- στην Αρκαδία (Στύμφαλο, Μαντινεία,
Ορχομενό, Ηραία Μέθυδρο, Σπάρτη, Άργος- Αρκαδία εν γένει) στην Θράκη καθώς έχουν
βρεθεί νομίσματα και επιγραφές που παραπέμπουν στην Ταυροπόλο Αρτέμιδα ( καθώς και
ο Ταύρος θεωρείται ιερό ζώο της Αρτέμιδος μαζί με την Άρκτο), στην Αμφίπολη της
Θράκης και στην Παιονία γενικότερα καθώς εκεί η γυναίκες θυσίαζαν στην Αρτέμιδα Βασιλείαν, στην Μακεδονία στην Κυρήνη, στην Λήμνο και
στην Ίμβρο, στη Θεσσαλία, στην Ταυρίδα, την Καππαδοκία, Λυδία, Έφεσο Συρία κλπ
Στην Κρήτη καθώς στο Ακρωτήρι
των Χανίων υπάρχει η Σπηλιά της Άρκτου,
σπηλιά της Παναγίας, η Παναγία η Αρκουδιώτισσα ή Aρκουδόσπηλιος Εκεί υπάρχει ο τοπικός μύθος για μια ιερή
άρκτο και την θεά προστάτιδα της νεότητας που λατρευόταν από την προ-δωρική
εποχή. Οι πελασγοί έφεραν μαζί τους την λατρεία της Άρκτου και την διέδωσαν
μέχρι την Κρήτη. Εκεί και το ξόανό της θεάς που λατρευόταν ιδιαιτέρως με το
ιερό της ζώο. Από τις επιγραφές, που έχουν βρεθεί στο εσωτερικό του
Αρκουδόσπηλιου, θεωρείται ότι αποτελούσε χώρο λατρείας του Απόλλωνα και της
Αρτέμιδος.
Υπενθυμίζω ότι στην Μινωική Κρήτη
δεν υπάρχουν ναοί για την λατρεία των θεών. Λατρευτικοί τόποι είναι τόποι από
την φύση τους κατάλληλοι σύμφωνα με την αντίληψη των Κρητών της εποχής. Σπηλιές
και βουνοκορφές είναι οι συνηθέστεροι τόποι λατρείας καθώς και μικρά σπιτικά
ιερά.
Τόσο στις σπηλιές όσο και
στις βουνοκορφές βρέθηκαν αναθήματα και τάματα που οι πιστοί πηγαίνουν στην
Θεά. Τα αναθήματα είναι ομοιώματα ζώων και δέντρων ομοιώματα ανθρώπων η
ομοιώματα ανθρώπινων μελών καθώς και φορέματα.
Στους λατρευτικούς χώρους
υπάρχουν και κάποια μικρά δωματιάκια με πεσσό, έναν τετράγωνο στύλο καταμεσής,
τους πεσσούς αυτούς περιέβαλαν συνήθως γούρνες για την προσφορά και τις
σπονδές των τελετουργικών υγρών (μέλι,
γάλα, κρασί κλπ)
