Φηγωναίου Διὸς ἱερὸν εἶναι ἐν Θεσσαλίᾳ

Pindarus Lyr., Fragmenta
Type of poem Paian, fragment 57*, line 1

ΕΙΣ ΔΙΑ ΔΩΔΩΝΑΙΟΝ

Paian.57*.1

Δωδωναῖε μεγασθενές

ἀριστότεχνα πάτερ

Paian.57*.2

***

Paian.59*.1

...

Paian.59*.1

[              ]..εν̣..[   ]

[          ]πάτ̣ερ·  

(τ)ο]θι⌋?    ].π' Ἐ̣λλῶν.χρο[

...........]ες ἑορτ[ά·] κατεβα[

Paian.59*.5

...........]ν γεδα[..].(.)ν·[

[          ].ε̣υ μ̣αν̣[τ]ή̣ϊον[

[          ]πτυχὶ Τομά̣ρου[

.............]ς ἁμετέρας ἄπ[ο

.......φόρμι]γγι κοινω-

Paian.59*.10

ς         ]ν πολυώνυμον·

ἔνθεν μὲν̣[|τ]ρ̣ιπ̣όδεσ̣σ̣ί τε

καὶ θυσίαισ̣[ |  ]

Ο Δίας Δωδωναίος Θαλάσσιος και Πελασγικός στα παραπάνω κείμενα

Με μεγάλο σθένος/δύναμη/ισχύ/ρώμη και εξουσία πνευματική υπερισχύει  με την αριστη τέχνη του και την δεξιοτεχνία του ως Πατέρας αλλα και προπάτωρ, προγονος.

Η υπαρξη τριπόδων και θυσιών θεωρειτε όχι μονο βεβαία αλλα  είναι και επιβεβλημένη στο όρος Τόμαρος στις γιορτές του Μαντείου

Αρα ο τρίποδας δεν είναι μονο απαραίτητος στο μαντείο των Δελφών αλλα και στην Δωδώνη βρίσκουμε απαραίτητη την υπαρξη του.

 Ενώ στα παρακάτω κειμενα δίνονται περισσότερες λεπτομέρειες…

Stephanus Gramm., Ethnica (epitome)
Page 248, line 16

<Δωδώνη,> πόλις τῆς Μολοσσίδος ἐν Ἠπείρῳ, καθ' ἣν

Δωδωναῖος Ζεύς “Δωδώνης μεδέων δυσχειμέρου”. καὶ Διο-

νύσιος “Δωδώνης ἤπειρος ἀπείριτος ἐκτετάνυσται”. Φιλόξενος

δὲ ὁ τὴν Ὀδύσσειαν ὑπομνηματίζων δύο φησί, Θετταλικὴν

καὶ Θεσπρωτικήν, οὕτως “Δωδώνην νῦν φησι τὴν Θεσπρωτι-

κὴν ἐν ᾗ τὸ μαντεῖον ἐκ τῆς δρυός, ἑτέρα δὲ ἡ Θετταλικὴ

ἀφ' ἧς ὁ Ἀχιλλεὺς καλεῖ τὸν Δία”. ἔοικε δὲ οὕτως ἐπιλε-

λῆσθαι τό “ἀμφὶ δὲ Σελλοὶ σοὶ ναίουσ' ὑποφῆται ἀνιπτόπο-

δες χαμαιεῦναι”. πῶς γὰρ τούτων μέμνηται ἀπὸ τῆς Θεττα-

λικῆς καλῶν αὐτόν; οὕτω δὲ καὶ Ἐπαφρόδιτος ἐν τῇ πʹ τῆς

Ἰλιάδος “τιμᾷ τοὺς ἐν Δωδώνῃ ἔχοντας ἐπιφανὲς μαντεῖον  

“τὸν δ' ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι”. ἐπικέκληκε δὲ Ἀχιλλεὺς

τὸν ἐν τῇ Θεσσαλίᾳ γειτνιῶντα θεόν, ὡς καὶ ὁ Πάνδαρος εὔ-

χεται τῷ Λυκηγενεῖ καὶ ὁ Χρύσης τῷ Σμινθεῖ. τὸν δὲ Δωδω-

ναῖον ἔλεγον καὶ Νάιον. Ζηνόδοτος δὲ γράφει Φηγωναῖε,

ἐπεὶ ἐν Δωδώνῃ πρῶτον φηγὸς ἐμαντεύετο”. καὶ Σουίδας δέ

φησι Φηγωναίου Διὸς ἱερὸν εἶναι ἐν Θεσσαλίᾳ, καὶ τοῦτον

ἐπικαλεῖσθαι. ἕτεροι δὲ γράφουσι Βωδωναῖε· πόλιν γὰρ εἶναι

Βωδώνην ὅπου τιμᾶται. Κινέας δέ φησι πόλιν ἐν Θεσσαλίᾳ

εἶναι καὶ φηγὸν καὶ τὸ τοῦ Διὸς μαντεῖον εἰς Ἤπειρον με-

τενεχθῆναι. “ὠνόμασται δὲ κατὰ Θρασύβουλον” ὡς Ἐπαφρό-

διτος ὑπομνηματίζων τὸ βʹ Αἰτίων “ἀπὸ Δωδώνης μιᾶς τῶν

Ὠκεανίδων νυμφῶν. Ἀκεστόδωρος δὲ ἀπὸ Δώδωνος τοῦ Διὸς

καὶ Εὐρώπης. εἰκὸς δὲ ἀπὸ Δώδωνος ποταμοῦ, ὃν παρατί-

θησιν ὁ τεχνικὸς ἐν τῷ αʹ τῆς καθόλου λέγων οὕτως “Δώδων

ποταμὸς Ἠπείρου”. διτταὶ δ' εἰσὶ Δωδῶναι, αὕτη καὶ ἡ ἐν

Θετταλίᾳ, καθάπερ ἄλλοι καὶ Μνασέας”. λέγεται καὶ <Δωδών,>

ἧς τὴν γενικὴν Σοφοκλῆς Ὀδυσσεῖ ἀκανθοπλῆγι “νῦν δ' οὔτε  

μ' ἐκ Δωδῶνος οὔτε Πυθικῶν γυ... τις ἂν πείσειεν”. καὶ

δοτικήν “Δωδῶνι ναίων Ζεὺς ὁμέστιος βροτῶν”. καὶ ἐν

Τραχινίαις “ὡς τὴν παλαιὰν φηγὸν αὐδῆσαί ποτε Δωδῶνι

δισσῶν ἐκ πελειάδων ἔφη”. καὶ Καλλίμαχος “τὸν ἐν Δωδῶνι

λέγοι μόνον οὕνεκα χαλκὸν ἤγειρον”. καὶ τὴν αἰτιατικήν

φησιν Εὐφορίων Δωδῶνα ἐν Ἀνίῳ “ἷκτο μὲν ἐς Δωδῶνα

Διὸς φηγοῖο προφῆτιν”. λήγεται δὲ καὶ εἰς <ω>· Σιμμίας ὁ

Ῥόδιος “Ζηνὸς ἕδος Κρονίδαο μάκαιρ' ὑπεδέξατο Δωδώ”.

ἠδύνατο δὲ ἡ Δωδῶνος γενικὴ μετὰ τῆς λοιπῆς κινήσεως

καὶ κλίσις εἶναι τῆς Δωδών, εἴπερ ἦν ἐν χρήσει τῆς πόλεως

ἡ εὐθεῖα. διόπερ ἔοικεν ὁ τεχνικὸς μεταπλασμὸν ἡγεῖ-

σθαι. τὸ ἐθνικὸν ταύτης ἄρρητον ὡς πεπονθυίας· εἰ δέ

τις σχηματίσειεν, ἔσται Δωδώνιος, ὡς Πλευρῶνος Πλευρώ-

νιος, Καλυδῶνος Καλυδώνιος. τῆς μέν τοι Δωδώνης Δω-

δωναῖος. Ἑκαταῖος Εὐρώπῃ “Μολοσσῶν πρὸς μεσημβρίης

οἰκέουσι Δωδωναῖοι”. καὶ Ὅμηρος “Ζεῦ ἄνα Δωδωναῖε”.

καὶ Κρατῖνος Ἀρχιλόχοις “Δωδωναίῳ κυνὶ βωλοκόπῳ τίτθη

γεράνῳ προσεοικώς”. καὶ τὸ θηλυκὸν Δωδωνίς ἀπὸ τοῦ

Δωδώνη, ὡς Παλλήνη Παλληνίς. Ἀπολλώνιος “στεῖραν Ἀθη-

ναίη Δωδωνίδος ἥρμοσε φηγοῦ”. καὶ Σοφοκλῆς Ὀδυσσεῖ

ἀκανθοπλῆγι “τὰς θεσπιῳδοὺς ἱερίας Δωδωνίδας”. Ἀπολ-  

λόδωρος δὲ ἐν αʹ περὶ θεῶν τὸν Δωδωναῖον οὕτως ἐτυμολογεῖ

“καθάπερ οἱ τὸν Δία Δωδωναῖον μὲν καλοῦντες ὅτι δίδωσιν

ἡμῖν τὰ ἀγαθά, Πελασγικὸν δὲ ὅτι τῆς γῆς πέλας ἐστίν”.

ἔστι καὶ Δωδωναῖον χαλκίον παροιμία ἐπὶ τῶν πολλὰ λα-

λούντων, ὡς μὲν ὁ Δήμων φησίν “ἀπὸ τοῦ τὸν ναὸν τοῦ

Δωδωναίου Διὸς τοίχους μὴ ἔχοντα, ἀλλὰ τρίποδας πολλοὺς

ἀλλήλων πλησίον, ὥστε τὸν ἑνὸς ἁπτόμενον παραπέμπειν

διὰ τῆς ψαύσεως τὴν ἐπήχησιν ἑκάστῳ, καὶ διαμένειν τὸν

ἦχον ἄχρις ἄν τις τοῦ ἑνὸς ἐφάψηται”. ἡ παροιμία δὲ οὔ

φησιν εἰ μὴ χαλκίον ἕν, ἀλλ' οὐ λέβητας ἢ τρίποδας πολλούς.

προσθετέον οὖν τῷ περιηγητῇ Πολέμωνι ἀκριβῶς τὴν Δω-

δώνην ἐπισταμένῳ. καὶ Ἀριστείδῃ τὰ τούτου μεταγεγραφότι,

λέγοντι κατὰ τὴν βʹ “ἐν τῇ Δωδώνῃ στῦλοι δύο παράλληλοι

καὶ πάρεγγυς ἀλλήλων. καὶ ἐπὶ μὲν θατέρου χαλκίον ἐστὶν

οὐ μέγα τοῖς δὲ νῦν παραπλήσιον λέβησιν, ἐπὶ δὲ θατέρου

παιδάριον ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ μαστίγιον ἔχον, οὗ κατὰ τὸ δεξιὸν

μέρος ὁ τὸ λεβήτιον ἔχων κίων ἕστηκεν. ὅταν οὖν ἄνεμον

συμβῇ πνεῖν, τοὺς τῆς μάστιγος ἱμάντας χαλκοῦς ὄντας ὁμοίως

τοῖς ἀληθινοῖς ἱμᾶσιν αἰωρουμένους ὑπὸ τοῦ πνεύματος συνέ-

βαινε ψαύειν τοῦ χαλκίου καὶ τοῦτο ἀδιαλείπτως ποιεῖν, ἕως

ἂν ὁ ἄνεμος διαμένῃ”. “καὶ κατὰ μέν τοι τοὺς ἡμετέρους

[χρόνους]” φησὶν ὁ Ταρραῖος “ἡ μὲν λαβὴ τῆς μάστιγος

[διασέσωσται], οἱ δὲ ἱμάντες ἀποπεπτώκασιν. παρὰ μέντοι  

τῶν ἐπιχωρίων τινὸς ἠκούσαμεν ὡς, ἐπείπερ ἐτύπτετο μὲν

[τὸ χαλκίον] ὑπὸ μάστιγος ἤχει δ' ἐπὶ πολὺν χρόνον, ὡς

χειμερίου τῆς Δωδώνης ὑπαρχούσης, εἰκότως εἰς παροιμίαν

περιεγένετο”. μέμνηται αὐτῆς Μένανδρος ἐν Ἀρρηφόρῳ

  ἐὰν δὲ κινήσῃ μόνον τὴν Μυρτίλην

  ταύτην τίς, ἢ τίτθην καλῇ, πέρας [οὐ] ποιεῖ

  λαλιᾶς· τὸ Δωδωναῖον ἄν τις χαλκίον,

  ὃ λέγουσιν ἠχεῖν, ἂν παράψηθ' ὁ παριών,

  τὴν ἡμέραν ὅλην, καταπαύσαι θᾶττον ἢ

  ταύτην λαλοῦσαν· νύκτα γὰρ προσλαμβάνει.

Παρα πολλά στοιχεία περι του ιερού και του Μαντείου της Δωδώνης στο παραπάνω κείμενο.

Άλλη η Θεσπρωτική κι άλλη η Θεσσαλική Δωδώνη.

Δύσκολη η παραμονή εκεί κατά τον χειμώνα .

Μαντείο εκ της Δρυός η οιονοσκοπία μέσω των φυλλωμάτων ή των χάλκινων κυμβάλλων ή των πεταγμάτων των πτηνών/περιστεριών/ αετών του Διός.

Ο Δίας ως Φηγωναίος και ως Βωδωναίος εκ της πόλης Φηγωνη ή Βωδώνη αλλα και η Ωκεανίδα νύμφη η οποία μπορεί να έδωσε το όνομα της στην περιοχή, αρα δεδομένο ότι η περιοχή είναι θαλάσσια ή εντός θαλάσσης αλλα και εντός της Θεσσαλία ή Θετταλίας, ή κοντά στον Δωδων(αίο)/Φηγωναίο/Βωδωναίο  Ποταμό κατά το Δίας Φηγωναίος/Βωδωναίος

Φηγός το δέντρο της μαντείας  και είναι αυτό που δίδει και το επίθετο και τις ιδιότητες του Διός

 

Δωδῶνι ναίων Ζεὺς ὁμέστιος βροτῶν

Ο Ζεύς στην Δωδώνη που κατοικεί και  είναι σύνοικος και συγκάτοικος των βροτων-θνητών ανθρώπων

Και βέβαια την υπαρξη πολλών τριπόδων δίπλα δίπλα που αν άγγιζες τον έναν παρέπεμπαν μεσω της αφής στην επήχησιν  κρατώντας  και παρατείνοντας  τον ήχον καθώς και τα χάλκινα κύμβαλλα ή λέβητες αλλα και την υπαρξη δύο παράλληλων στηλών πολύ κοντά, σχεδον κολλητά μεταξύ τους.

Η χρήση τους από  παιδιά που κρατώντας στο δεξι χέρι τους είδος μαστιγίου με ιμάντες όπως και με την βοήθεια  των ανέμων  λαμβάνουν τους χρησμούς …

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 293, line 4
                                Ἰλιάδος πʹ,
 Ζεῦ ἄνα Δωδωναῖε.
Ἐ ν χωρίῳ τῶν ὑπερβορέων τῇ Δωδώνῃ τιμώμενε ἐν
Θεσπρωτίᾳ.

Δευκαλίων μετὰ τὸν ἐπ' αὐτοῦ γενό-

μενον κατακλυσμὸν, παραγενόμενος εἰς τὴν Ἤπειρον,

ἐμαντεύετο ἐν τῇ δρυΐ. Πελειάδος δὲ χρησμὸν αὐτῷ

δούσης, κατοικίζει τὸν τόπον, συναθροίσας τοὺς περι-

λειφθέντας ἀπὸ τοῦ κατακλυσμοῦ· καὶ ἀπὸ τοῦ Διὸς

καὶ Δωδώνης μιᾶς τῶν Ὠκεανίδων Δωδώνην τὴν

χώραν προσηγόρευσεν. Ἡ ἱστορία παρὰ Θρασυ-

βούλῳ καὶ Ἀκεστοδώρῳ.

Scholia In Homerum, Scholia in Iliadem (scholia vetera) (= D scholia)
Book of Iliad 16, verse 233, line of scholion 1

<Ζεῦ ἄνα Δωδωναῖε.> Ἐν χωρίῳ τῶν
Ὑ περβορέων τῇ Δωδώνῃ τιμώμενε.

Δύο ακόμα συνδέσεις  όπου ο  Ζεύς ο Δωδωναίος είναι ο Δίας που τιμάται σε χωρίο (χώρος, θέση, τόπος, γή, οχυρό)  των Yπερ-βορέων (Υπερβορειος ο Απόλλων) σε περιοχή της Θεσπρωτίας. Ο Δευκαλιών μετα τον κατακλυσμό μέσω της μαντειας της Πελειάδος (Περιστεράς)  κατοικεί στην περιοχή και συγκεντρώνει τους διασωθέντες από τον κατακλυσμόν. Και από το όνομα της Δωδώνης μιας εκ των Ωκεανίδων αλλα και από το ονομα του Διός ονόμασε την περιοχή Δωδώνη την ιστορία καταγράφουν οι Θρασύβουλος και ο Ακεστόδωρος….

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum
Kallierges page 547, line 30
                             Ἀχιλλεὺς μὲν γὰρ Θες-
σαλὸς ὢν, φησὶ,  Ζεῦ ἄνα Δωδωναῖε Πελασγικέ·
καὶ Ἑκάβη,  Ἀλλ' εὔχου σύ γ' ἔπειτα κελαινεφέϊ Κρονίωνι
 Ἰδαίῳ, ὅς τε Τροίην κατὰ πᾶσαν ὁρᾶται.
Εἰ γὰρ Ἴδη τῆς Τροίας, οἰκείως ἡ Ἑκάβη ἔσχηκε
παρωνομασμένον τὸν Ἰδαῖον.

Ο Αχιλλεύς ως Θεσσαλός γνωρίζει τον Δία ως άνακτα/βασιλέα Πελασγικό αλλα η Εκάβη ως Τρωάδα  εύχεται στον Κρονίδη τον γνωρίζει ως Ιδαίον εκ της  Ιδης της Τροίας ή μήπως και  εκ της Ιδης ή Δίκτης  ή Ιδας της Κρήτης !!!

Scholia In Homerum, Scholia in Iliadem (scholia vetera)
Book of Iliad 16, verse 233a1, line of scholion 1

                   T
 ex. | ex. <Δωδωναῖε:> εἰκότως τὸν πολίτην καὶ γείτονα καὶ προ-
πάτορα θεὸν ἐπικαλεῖται, ὡς καὶ Πάνδαρος <εὔχεται> τῷ Λυκηγενεῖ
(cf. Δ 101) καὶ Χρύσης Σμινθεῖ (cf. Α 39). ὁ δὲ Δωδωναῖος καὶ Νάϊος·  
ὑδρηλὰ γὰρ τὰ ἐκεῖ χωρία.

Και ναι ακόμα ένα κείμενο για τα υδρηλά – υδατώδη, ένυδρα, κάθυδρα, βρεγμένα μέρη που λατρεύεται ο Δίας

Scholia In Homerum, Scholia in Iliadem (scholia vetera et recentiora e cod. Genevensi gr. 44)
Book of Iliad 16, verse 233, line of scholion 1

[οὔλων] μαλακῶν καὶ τρυφερῶν, ἢ κροκυδιστῶν, καθαρῶν.
Δωδωναῖε] Δευκαλίων μετὰ τὸν ἐπ' αὐτοῦ – καὶ
Ἀκεστοδώρῳ.

Πελασγικέ] Θεσσαλικέ· Πελασγία γὰρ πρότερον ἡ Θεσσαλία

ἐκαλεῖτο. ἐξ οὗ θαυμαστὸς <ὡς> καὶ ὑπὸ Πελασγῶν τιμώμενος, ἐπεὶ

Πελασγοὶ κατῴκησαν τὴν Δωδώνην ἐκβληθέντες ἀπὸ Βοιωτίας ὑπὸ

Αἰολέων.

 [Πελασγικέ] ἐξ Ἄρνης τῆς Φθιώτιδος. ἡ μέντοι πόλις Πελασγία.

 [Σελλοί] ἔθνος – Σελλήεντος. Πίνδαρος δὲ Ἑλλοὺς

αὐτοὺς κληθῆναι χωρὶς τοῦ <σ> – τὸ μαντεῖον.

Σελλήεντος

ὑποφῆται] οἱ μάντεις, ἱερεῖς χρησμῳδοί, θεολόγοι –   

ἐκφέροντας. ἤγουν τῶν προρρηθέντων χρηστηρίων ὑποφήτης εἴρηται

ὁ χρησμοῦ καὶ προγνώσεως ἠξιωμένος.

ἀνιπτόποδες] ἐὰν μὲν ψιλῶς, ποδονίπτροις μὴ χρώμενοι διὰ τὸ κα-

θαρὸν καὶ ἁγνὸν καὶ διὰ τὸ μὴ ἐξιέναι τοῦ σηκοῦ, ἐὰν δὲ δασέως, οἱ

ἀναπηδῶντες καὶ δίκην πτηνῶν ἀναπετόμενοι ἐν τῷ ἐνθουσιασμῷ.

Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)
Alphabetic letter delta, entry 2712, line 1
 <δωδεκήις>· τέλειος θυσία, ὁμοίως
<Δωδωναῖε>· ἐπίθετον Διός r, ἀπὸ Δωδώνης, διὰ τὸ ἐκεῖ τιμᾶσθαι
 τὸν θεόν (Π 233)
<Δωδωνεύς>· Ζεύς. ὁ αὐτὸς καὶ Νᾶιος

συνεχίζεται...