αγάλματα εστί μεν Δήμητρος Προσύμνης, έστι δε Διονύσου ...

Ο μύθος αυτός παραλείπεται από τους περισσότερους αρχαίους έλληνες συγγραφείς, εντούτοις είναι γνωστός χάρη στους χριστιανούς συντάκτες όπως είναι ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, o Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός κλπ

O φαλλός ως παράσταση του Φεγγαροθεού συνδέεται άμεσα με την γονιμική δύναμη του επάνω στη γή. Το φεγγάρι είναι η αρχή πασης γεννέσεως, κι ο συνδεσμός του με την βλαστική ζωή ξεμένει ακόμα και στις σημερινές δοξασίες. Πολλές φορές, φαλλοί συχνά διπλοί ή τριπλοί θαβονται με τους νεκρούς ή εμβληματίζουν τους τάφους τους για να βοηθήσουν τον ξαναγεννημό του νεκρού, μέσα από την φεγγαρική λειτουργία της αναπαραγωγικής ανανέωσης της ζωής. Περισσότερα και στον μύθο του ‘Οσιρι και της Ίσιδος. Τα κερασφόρα ζώα, ο Ταυρος, ο Τράγος, κι ο Κριός είναι συνήθως φεγγαρικά ζώα και ο ισχυρός φαλλισμός τους συναποσώνει τον φεγγαρικό χαρακτήρα τους. Ιδίως στα Διονυσιακά Μυστήρια η λατρεία του ιθυφαλλικού (= σε στύση) θεού,  που συμβόλιζε τη γονιμοποιό δύναμη της φύσης, έφτασε στο απόγειό της. Τον θεωρούσαν σαν καθολική αρχή του σύμπαντος, τον δημιουργό και χορηγό κάθε αγαθού. Ο δε  υπερμεγέθης φαλλός  ήταν το σύμβολο της θεϊκής δημιουργού δύναμης και της τάσης για αναπαραγωγή.

Στην ουσία, μέσω των κειμενων τους, δεν είναι παρά ένας  τρόπος να δυσφημίσουν τα μυστήρια και τις τελετές γονιμότητας των αρχαίων θεών με τους φαλλούς και τους θύρσους. Ας μην ξεχνούμε ότι και σήμερα σε ορισμένες περιοχές κατά το καρναβάλι αναβιώνουν τελετές με λατρευτικό χαρακτήρα που δίδουν έμφαση στις αναπαραγωγικές εορτές και στον φαλλό,  Βλ. Μπουρανί Τύρναβου κλπ

Ο Υμέναιος όπως και ο Πρίαπος φέρει στο κεφάλι στεφάνι από κισσό και κλήματα, ενώ στο ένα χέρι κρατάει το θύρσο και στο άλλο κύπελλο. Λεγόταν πως στα πρώτα χρόνια η λέξη Πρίαπος ήταν επωνυμία του Διόνυσου. Η σύνδεση του Πρίαπου με το Διόνυσο μας κάνει να ανατρέξουμε στις ομοειδείς λατρείες τους, που είναι λατρείες αναφερόμενες στη βλάστηση και στη γονιμότητα. Ομοια και το Πολύ-υμνος, ή το Προς-υμνος είναι ακόμα  ένα από τα ονόματα του Διονύσου, αυτος που εχει Πολύ-υμνηθεί, ο Πολυδοξασμένος και Αξιομνημονευτος. Ομοια δεν παύει  οι  ιδιότητες να εχουν δωθεί και ως όνομα αλλα και ως ιδιότητες στην Μεγάλη Μητέρα Τροφό, καθώς αποτελεί και δικό της επιθετο αλλα και επίθετο μιας εκ της τροφών της ΄Ηρας.

Clemens Alexandrinus Theol., Protrepticus

Chapter 2, section 34, subsection 3, line 2

Μυστήρια ἦσαν ἄρα, ὡς ἔοικεν, οἱ

ἀγῶνες ἐπὶ νεκροῖς διαθλούμενοι, ὥσπερ καὶ τὰ λόγια, καὶ

δεδήμευνται ἄμφω. Ἀλλὰ τὰ μὲν ἐπὶ Ἄγρᾳ μυστήρια καὶ

τὰ ἐν Ἁλιμοῦντι τῆς Ἀττικῆς Ἀθήνησι περιώρισται·

αἶσχος δὲ ἤδη κοσμικὸν οἵ τε ἀγῶνες καὶ οἱ φαλλοὶ οἱ

Διονύσῳ ἐπιτελούμενοι, κακῶς ἐπινενεμημένοι τὸν βίον.

Διόνυσος γὰρ κατελθεῖν εἰς Ἅιδου γλιχόμενος ἠγνόει τὴν

ὁδόν, ὑπισχνεῖται δ' αὐτῷ φράσειν, Πρόσυμνος τοὔνομα,

οὐκ ἀμισθί· ὁ δὲ μισθὸς οὐ καλός, ἀλλὰ Διονύσῳ καλός·

καὶ ἀφροδίσιος ἦν ἡ χάρις, ὁ μισθός, ὃν ᾐτεῖτο Διόνυσος·  

βουλομένῳ δὲ τῷ θεῷ γέγονεν ἡ αἴτησις, καὶ δὴ ὑπισχνεῖται

παρέξειν αὐτῷ, εἰ ἀναζεύξοι, ὅρκῳ πιστωσάμενος τὴν

ὑπόσχεσιν. Μαθὼν ἀπῆρεν· ἐπανῆλθεν αὖθις· οὐ κατα-

λαμβάνει τὸν Πρόσυμνον (ἐτεθνήκει γάρ)· ἀφοσιούμενος

τῷ ἐραστῇ ὁ Διόνυσος ἐπὶ τὸ μνημεῖον ὁρμᾷ καὶ πασχητιᾷ.

(πασχητι-άω, feel lust, Erot. s.v. γαργαλισμόν, D.C.79.16 ; esp. of unnatural lust, Luc.Am. 26, Ath.5.187c, Cat.Cod.Astr.2.175.6.) Διεγείρω σαρκικές επιιθυμίες, λαγνεία έντονη σαρκική επιθυμία κλπ

Clemens Alexandrinus Theol., Protrepticus

Chapter 2, section 34, subsection 5, line 5

Κλάδον οὖν συκῆς, ὡς ἔτυχεν, ἐκτεμὼν ἀνδρείου μορίου

σκευάζεται τρόπον ἐφέζεταί τε τῷ κλάδῳ, τὴν ὑπόσχεσιν

ἐκτελῶν τῷ νεκρῷ. Ὑπόμνημα τοῦ πάθους τούτου μυστικὸν

φαλλοὶ κατὰ πόλεις ἀνίστανται Διονύσῳ· «εἰ μὴ γὰρ

Διονύσῳ πομπὴν ἐποιοῦντο καὶ ὕμνεον ᾆσμα αἰδοίοισιν,

ἀναιδέστατα εἴργαστ' ἄν», φησὶν Ἡράκλειτος, «ωὑτὸς δὲ

Ἅιδης καὶ Διόνυσος, ὅτεῳ μαίνονται καὶ ληναΐζουσιν», οὐ

διὰ τὴν μέθην τοῦ σώματος, ὡς ἐγὼ οἶμαι, τοσοῦτον ὅσον

διὰ τὴν ἐπονείδιστον τῆς ἀσελγείας ἱεροφαντίαν.

 Εἰκότως ἄρα οἱ τοιοίδε ὑμῶν θεοὶ δοῦλοι παθῶν

Γεγονότες…

Pausanias Perieg., Graeciae descriptio

Book 2, chapter 17, section 1, line 8

αὐτὸ δὲ τὸ ἱερόν ἐστιν ἐν χθαμαλωτέρῳ τῆς Εὐβοίας·

τὸ γὰρ δὴ ὄρος τοῦτο ὀνομάζουσιν Εὔβοιαν, λέγοντες

Ἀστερίωνι γενέσθαι τῷ ποταμῷ θυγατέρας Εὔβοιαν

καὶ Πρόσυμναν καὶ Ἀκραίαν, εἶναι δὲ σφᾶς τροφοὺς

τῆς Ἥρας· καὶ ἀπὸ μὲν Ἀκραίας τὸ ὄρος καλοῦσι τὸ

ἀπαντικρὺ τοῦ Ἡραίου, ἀπὸ δὲ Εὐβοίας ὅσον περὶ τὸ

ἱερόν, Πρόσυμναν δὲ τὴν ὑπὸ τὸ Ἡραῖον χώραν.

Σε ιερό κοντά στις Μυκήνες βρίσκεται ναός της Ηρας –Ηραίον  το οποίον οι Αργείοι ονομασαν Ευβοιαν. Λεγουν ότι ο ποταμός Αστερίων ειχε τρείς θυγατέρες την Εύβοιαν, την Πρόσυμνα και την Ακραία. Η Πρόσυμνος όμως μαζί με την Ακραία είναι Τροφοί της Ηρας, το ονομα της Ακραίας   δόθηκε εις το απέναντι όρος του Ηραίου Ορους, της Εύβοιας  εις το όρος που ευρίσκεται ο ναός ενώ της Πρόσυμνας εις την πεδιάδα στην οποία εκτείνεται κάτωθι του Ηραίου

Το Πρόσυμνος όμως  είναι και  επίθετο της Δήμητρος.

Pausanias Perieg., Graeciae descriptio

Book 2, chapter 37, section 1, line 6

καὶ τὸν Πλούτωνα ἁρπάσαντα ὡς

λέγεται Κόρην τὴν Δήμητρος καταβῆναι ταύτῃ φασὶν

ἐς τὴν ὑπόγεων νομιζομένην ἀρχήν. ἡ δὲ Λέρνα ἐστίν,

ὡς καὶ τὰ πρότερα ἔχει μοι τοῦ λόγου, πρὸς θαλάσσῃ,

καὶ τελετὴν Λερναίᾳ ἄγουσιν ἐνταῦθα Δήμητρι.

 ἔστι δὲ ἄλσος ἱερὸν ἀρχόμενον μὲν ἀπὸ ὄρους ὃ

καλοῦσι Ποντῖνον, τὸ δὲ ὄρος ὁ Ποντῖνος οὐκ ἐᾷ τὸ

ὕδωρ ἀπορρεῖν τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ, ἀλλὰ ἐς αὑτὸ κατα-

δέχεται· ῥεῖ δὲ καὶ ποταμὸς ἀπ' αὐτοῦ Ποντῖνος. καὶ

ἐπὶ κορυφῇ τοῦ ὄρους ἱερόν τε Ἀθηνᾶς Σαΐτιδος, ἐρεί-

πια ἔτι μόνα, καὶ θεμέλια οἰκίας ἐστὶν Ἱππομέδοντος,

ὃς Πολυνείκει τῷ Οἰδίποδος τιμωρήσων ἦλθεν ἐς Θήβας.

ἀπὸ δὴ τοῦ ὄρους τούτου τὸ ἄλσος ἀρχόμενον πλατά-

νων τὸ πολὺ ἐπὶ τὴν θάλασσαν καθήκει. ὅροι δὲ

αὐτοῦ τῇ μὲν ποταμὸς ὁ Ποντῖνος, τῇ δὲ ἕτερος ποτα-

μός· Ἀμυμώνη δὲ ἀπὸ τῆς Δαναοῦ θυγατρὸς ὄνομα

τῷ ποταμῷ. ἐντὸς δὲ τοῦ ἄλσους ἀγάλματα ἔστι μὲν

Δήμητρος Προσύμνης, ἔστι δὲ Διονύσου, καὶ Δήμη-

τρος καθήμενον ἄγαλμα οὐ μέγα· ταῦτα μὲν λίθου

πεποιημένα, ἑτέρωθι δ' ἐν ναῷ Διόνυσος Σαώτης καθ-

ήμενον ξόανον καὶ Ἀφροδίτης ἄγαλμα ἐπὶ θαλάσσῃ

λίθου· ἀναθεῖναι δὲ αὐτὸ τὰς θυγατέρας λέγουσι τὰς

Δαναοῦ, Δαναὸν δὲ αὐτὸν τὸ ἱερὸν ἐπὶ Ποντίνῳ ποιῆ-

σαι τῆς Ἀθηνᾶς. καταστήσασθαι δὲ τῶν Λερναίων

τὴν τελετὴν Φιλάμμωνά φασι….

Ο Παυσανίας δίνει την παραπάνω εκδοχή με αυτή του Κλήμη του Αλεξανδρινού,  όμως  δίδεται για την Δήμητρα που ψαχνει  να βρεί την κόρη της.

"Απ' αυτό τό μέρος λέγουν ότι ο Πλούτων κατέβη είς τούς υπογείους τύπους, όπου πιστεύουν ότι βασιλεύει, όταν απήγαγε τήν  Κόρην, την θυγατέρα της Δήμητρος. Ή Λέρνα ευρίσκεται, όπως  τό  ανέφερα  ήδη, πρός τήν θάλασσαν. ΕΙς τήν πόλιν αυτήν τελούν πρός τιμήν τής Λερναίας Δήμητρος τελετήν (τά Λερναία μυστήρια).

Έκεί υπάρχει και άλσος άφιερωμένον είς την θεάν τό όποιον αρχίζει από το όρος Ποντίνον….

Είς τήν κορυφήν του βουνού Ευρίσκεται το Ιερόν τής Σαΐτιδος Αθηνάς άπό το οποίον δεν υπάρχαουν σήμερον παρα τα ερείπια του, καθώς και τα θεμέλια του οίκου του Ιππομέδοντος, ό όποιος εξεστράτευσε κατά τον Θηβών μαζι με τον Πολευνείκην τον υιόν του Οιδίποδος.

…. Μέσα είς το άλσος υπάρχει το  άγαλμα τής Προσύμνης Δήμητρος και ένα άλλο μικρόν άγαλμα τό όποιον είκονίζει τόν Διόνυσον και τήν Δήμητρα καθήμενους, —και τά δύο μαρμάρινα. Είς άλλο μέρος,  εντός του ναού υπάρχουν δύο αγάλματα. Τό ένα ξύλινον παριστανει τον Διόνυσον Σαώτην (Σωτήρα) καθήμενον, και τό άλλο, από μάρμαρον, είκονίζει τήν Αφροδίτην ενώ αναδύεται άπό τήν θάλασσαν. Τό άγαλμα τής Αφροδίτης, οπως λέγουν, είναι αφιέρωμα  των θυγατέρων του Δαναού. Επίσης λέγουν ότι ό ίδιος ό Δαναός άνήγειρε το  Ιερόν τής "Αθηνάς επάνω είς την κορυφήν του Ποντίνου….

Λέγουν δέ ότι τά Λερναία Μυστήρια καθιερώθησαν άπό τον Φιλάμμωνα…. Από κάποιον φίλο του Αμμωνα κάποιον που αγαπούσε τον Αμμων –Ρα, (τον ηλιακό θεό της Αιγύπτου)

Pausanias Perieg., Graeciae descriptio

Book 2, chapter 37, section 5, line 5

δι' ἧς φασιν Ἀργεῖοι Διόνυσον ἐς τὸν Ἅιδην ἐλθεῖν

Σεμέλην ἀνάξοντα, τὴν δὲ ταύτῃ κάθοδον δεῖξαί οἱ

Πόλυμνον. τῇ δὲ Ἀλκυονίᾳ πέρας τοῦ βάθους οὐκ

ἔστιν οὐδέ τινα οἶδα ἄνθρωπον ἐς τὸ τέρμα αὐτῆς  

οὐδεμιᾷ μηχανῇ καθικέσθαι δυνηθέντα, ὅπου καὶ Νέ-

ρων σταδίων πολλῶν κάλους ποιησάμενος καὶ συνάψας

ἀλλήλοις, ἀπαρτήσας δὲ καὶ μόλυβδον ἀπ' αὐτῶν καὶ

εἰ δή τι χρήσιμον ἄλλο ἐς τὴν πεῖραν, οὐδὲ οὗτος

οὐδένα ἐξευρεῖν ἐδυνήθη ὅρον τοῦ βάθους. καὶ τόδε

ἤκουσα ἄλλο· τὸ ὕδωρ τῆς λίμνης ὡς ἰδόντα εἰκάσαι

γαληνόν ἐστι καὶ ἠρεμαῖον, παρεχόμενον δὲ ὄψιν τοι-

αύτην διανήχεσθαι τολμήσαντα πάντα τινὰ καθέλκειν

πέφυκε καὶ ἐς βυθὸν ὑπολαβὸν ἀπήνεγκε. περίοδος

δὲ τῆς λίμνης ἐστὶν οὐ πολλή, ἀλλὰ ὅσον τε σταδίου

τρίτον· ἐπὶ δὲ τοῖς χείλεσιν αὐτῆς πόα καὶ σχοῖνοι

πεφύκασι. τὰ δὲ ἐς αὐτὴν Διονύσῳ δρώμενα ἐν νυκτὶ

κατὰ ἔτος ἕκαστον οὐχ ὅσιον ἐς ἅπαντας ἦν μοι γράψαι

Είδα επίσης τήν πηγήν πού φέρει   τό όνομα του Αμφιάραου και τήν λίμνην Άλκυονίαν,  από τήν οποίαν ό Διόνυσος κατέβηκε   στον  Αδην διά νά έπαναφέρη είς τήν γήν τήν μητέρα του Σεμέλην. Ό δρόμος του υπεδείχθη από   τον  Πόλυμνον. Η Άλκυονία (λίμνη) έχει πολύ μεγάλο βάθος και δέν γνωρίζω κανένα πού νά ήδυνήθη νά εύρη τον βυθόν της. Και ό Νέρων  ό όποιος διέταξε νά κατασκευάσουν σχοινιά μήκους πολλών σταδίων και προσέδεσεν είς αυτά μόλυβδον και έχρησιμοποίησεν όλα τά δυνατά μέσα διά νά επιτυχή εις τήν δοκιμήν του, δέν κατώρθωσε νά ευρη τον βυθόν. Σχετικώς μέ τήν λίμνην αυτήν ήκουσα και τά έξης: Τό ΰδωρ της δύναται νά τό νομίση ό βλέπων αυτό γαλήνιον και ήρεμον. "Ενώ όμως παρουσιάζεται έτσι, εκείνοι  πού τολμούν νά κολυμβήσουν είς αυτήν τήν λίμνην έλκονται προς τά κάτω και παρασύρονται εις τον βυθόν.  Ή περιφέρεια της  δέν είναι μεγάλη,  αλλά τό εν τρίτον σταδίου. Αι οχθαι της καλύπτονται από χλόην και σχοινα. Δέν μου επιτρέπε¬ται νά γράψω εκείνο πού γίνεται έκεί, άπαξ του έτους κατά τήν διάρκειαν της νυκτός, προς τιμήν του Διονύσου.  Διότι τούτο είναι άσεβες νά κοινολογήσω είς όλους.

Από το παραπάνω κείμενο καθως και τη μετάφραση ο καθείς αντιλαμβάνεται ότι η επίσκεψη της Δήμητρος στην Λέρνη για να βρεί την κόρη της καθώς και τα κοινά ιερά που μοιράζετε με τον Διονυσο, όπως και οι κοινές λατρείες στις λίμνες δίνουν το έναύσμα για να γραφούν κείμενα διαφορετικά από τους πατέρες της εκκλησίας και να κοινοποιηθούν τα «μυστήρια» όπως οι ίδιοι τα έφερναν και τα φαντάζονταν, ως μια σειρά οργιαστικων τελετων και μυήσεων.

Ενώ ένας συγκερασμός των δύο μύθων και της Δήμητρος στην Λίμνη Λέρνη και του Διονύσου στην λίμνη Αλκυονία δίδουν ένα νέο μύθο με γαργαλιστικό περιεχόμενο για τον Διόνυσο με τον Πρόσυμνο ή του Πόλυμνου, μόνο που ο Πόλυμνος ή Προς-υμνος είναι η ίδια η Δήμητρα, η μεγάλη μητέρα Θεά και οι τελετές της που τελούνται στα ιερά της άλση ή τις λίμνες.

Ο αρχαίος θάνατος του βλαστικού θεού/ας που δίδεται διαμορφωμένος από το μύθο σ΄ένα υποχθόνιο ταξίδι του και συνδιάζεται με την «’Ανοδο» ή Ανω-στάση μιας αρχαίας θεάς-Κόρης ή Μητέρας. Και βέβαια με τις φάσεις και τις αλλαγές  της Σελήνης

 Την θέση της την παίρνει η Σεμέλη, που λαμβανει κι ένα νέο όνομα, αυτό της Σεμέλης/Θυώνης- (Περί Θυώνης Περί των φάσεων της Σεμέλης/Σελήνης)

Το ΘΥΩΝΗ τώρα ως άλλη ονομασία της Σεμέλης Η εξήγηση που δίνεται για τη μεταξύ τους διαφορά είναι ότι «Σεμέλη» είναι η θνητή υπόσταση της μητέρας του θεού, ενώ « Θυώνη » είναι η Σεμέλη μετά την αποθέωσή της (δηλαδή τη μετατροπή της σε θεά) από τον Διόνυσο, ο οποίος την έφερε στον Όλυμπο παίρνοντάς την από τον Αδη.

Θυώ σημαινει θυσιάζω, η Θυώνη είναι η γυναίκα/μητέρα που θυσιάστηκε ως θνητή για να κερδίσει την αθανασία και την αποθέωση ως θεά πιά στον Ολολαμπρο Ολυμπο.

Κάθε χρόνο γίνονταν νυχτερινές τελετές, που ο Παυσανίας δεν τις φανερώνει. Από τον Πλούταρχο στο έργο του «Περί Ισιδος και Οσιρίδος» όμως μαθαίνουμε ότι έριχναν στην άβυσσο ένα αρνί, προσφορά στον θυροφύλακα του Κάτου Κόσμου, και κράζανε το Θεό με κάποιες ιερουργικές σάλπιγγες, που τις κρύβανε μέσα σε θύρσους. Αξιοσημείωτο είναι πως ο Διόνυσος, που κράζεται εδώ, λέγεται βουγενής, επίθετο που θυμίζει τον Ζαγρεικό αλλά και τον φεγγαρικό του χαρακτήρα.

Plutarchus Biogr., Phil., De Iside et Osiride (351c-384c)

Stephanus page 364, section F, line 2

Ἆπιν οἱ ἱερεῖς, ὅταν παρακομίζωσιν ἐπὶ σχεδίας τὸ σῶμα,

βακχείας οὐδὲν ἀποδεῖ· καὶ γὰρ νεβρίδας περικαθάπτον-

ται καὶ θύρσους φοροῦσι καὶ βοαῖς χρῶνται καὶ κινήσεσιν

ὥσπερ οἱ κάτοχοι τοῖς περὶ τὸν Διόνυσον ὀργιασμοῖς. διὸ

καὶ ταυρόμορφα Διονύσου ποιοῦσιν ἀγάλματα πολλοὶ

τῶν Ἑλλήνων· αἱ δ' Ἠλείων γυναῖκες καὶ παρακα-

λοῦσιν εὐχόμεναι ‘ποδὶ βοείῳ τὸν θεὸν ἐλθεῖν’ πρὸς

αὐτάς. Ἀργείοις δὲ βουγενὴς Διόνυσος ἐπίκλην ἐστίν·

ἀνακαλοῦνται δ' αὐτὸν ὑπὸ σαλπίγγων ἐξ ὕδατος ἐμβάλ- 

λοντες εἰς τὴν ἄβυσσον ἄρνα τῷ Πυλαόχῳ· τὰς δὲ

σάλπιγγας ἐν θύρσοις ἀποκρύπτουσιν, ὡς Σωκράτης ἐν

τοῖς περὶ ὁσίων (fr. 5 M.) εἴρηκεν. ὁμολογεῖ δὲ καὶ τὰ

Τιτανικὰ καὶ Νυκτέλια τοῖς λεγομένοις Ὀσίριδος δια-

σπασμοῖς καὶ ταῖς ἀναβιώσεσι καὶ παλιγγενεσίαις· ὁμοίως

δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ταφάς

Pseudo-Nonnus, Scholia mythologica

Oration 4, historia 38, line 8

Τριακοστὴ ὀγδόη ἐστὶν ἱστορία ἡ κατὰ τοὺς φαλλούς. ἔστι δὲ αὕτη.

 Τῷ Διονύσῳ ἑορτὴν ἄγοντες οἱ Ἕλληνες φαλλοῖς ἐτίμων

αὐτόν. φαλλὸς δέ ἐστιν ἐκ δέρματος ῥουσίου σχῆμα αἰδοίου

ἀνδρός. καὶ τοῦτο περιετίθουν ἑαυτοῖς καὶ ἐν τοῖς τραχήλοις

καὶ ἐν τοῖς μέσοις μηροῖς, καὶ ἐξωρχοῦντο, τιμῶντες ἐκ τούτου

τὸν Διόνυσον. τὴν δὲ τιμὴν ταύτην ἦγον τῷ Διονύσῳ διὰ

τοιαύτην αἰτίαν. ἐκ Σεμέλης τῆς Κάδμου θυγατρὸς γεννᾶται ὁ

Διόνυσος. αὕτη δὲ κεραυνωθεῖσα, ἐζητεῖτο ὑπὸ τοῦ Διονύσου.

περιπλανωμένῳ δὲ τούτῳ καὶ ζητοῦντι Πολύϋμνος παῖς οὕτω

λεγόμενος περιέτυχε τῷ Διονύσῳ, καὶ ὑπέσχετο δείξειν αὐτῷ

τὴν μητέρα, εἰ παιδεραστήσει αὐτόν. ὁ δὲ Διόνυσος ὑπέσχετο

τοῦτο. λέγει αὐτῷ ὁ Πολύϋμνος ὅτι ἐν Λέρνῃ ἐστὶν ἡ Σεμέλη.

εἶτα εἰσελθὼν ὁ Διόνυσος ἐν τῇ θαλάσσῃ ἵνα περάσῃ ἐν τῇ

Λέρνῃ, συνηκολούθησεν αὐτῷ καὶ ὁ Πολύϋμνος. καὶ ὁ μὲν

Διόνυσος, ὡς θεός, ἐσώθη, ὁ δὲ Πολύϋμνος τέθνηκε. λυπηθεὶς

δὲ ὁ Διόνυσος ὅτι ὁ ἐραστὴς αὐτοῦ τέθνηκε, πρὸς τιμὴν αὐτοῦ

αἰδοῖον ξύλινον ἐκ συκίνου ξύλου πελεκήσας, κατεῖχεν ἀεὶ

πρὸς μνήμην, ὡς εἶπον, τοῦ Πολυΰμνου.

 Διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν τοῖς φαλλοῖς τιμῶσι τὸν Διόνυσον.

φαλλοὶ οὖν εἰσιν πάντες, ἰθύφαλλοι δὲ οἱ εἰς τοὺς μηροὺς ἐπ'

εὐθείας ἐπιδεσμούμενοι.  

Anonymi Paradoxographi, De transformationibus

Page 223, line 6

Πολύυμνος Ἀργεῖος Διονύσου ἐρασθεὶς ὑπέσχετο

ζητοῦντι τὴν εἰς ἅδου κάθοδον μηνύσειν, ἐὰν αὐτῷ τῆς

ὥρας ἀποχαρίσεται. ἐπαγγειλαμένου δὲ τοῦ θεοῦ ἐμήνυσε

διὰ τῆς Λέρνης οὔσης ἀβύσσου. ἀναγαγὼν δὲ τὴν Σεμέ-

λην εὗρε τὸν Πολύυμνον τετελευτηκότα, θέλων δὲ εὐορ-

κεῖν ἐλθὼν ἐπὶ τὸν τάφον τοῦ ἐραστοῦ συκίνῳ φάλλητι

περιεκυλίσατο. διὰ τοῦτο ἔνιοί φασι ἵστασθαι τῷ θεῷ φάλ-

λους ὑπομνήματα τῆς εὐορκίας.  

Το όνομα του Πολύυμνου  είναι ένα από τα επίθετα και τις ιδιότητες του Διονύσου, καθως και η Πολύμνια, ή Πολυμνώ εκτός από το επίθετο της Δήμητρος και τροφός της Ηρας είναι και το όνομα μιας εκ των μουσών

Εδώ στα παραπάνω κείμενα το Πολυμνος είναι μια μορφή του φαλλικού Διονύσου, και το αντίστοιχό της είναι λατρεία του με  σύκινους φαλλούς στη Σάμο ή την Ρόδο και τα επίθετα που του αποδίδονται κατά περιοχές όπως Ενόρχης, ο έχοντας όρχεις και  δερμάτινους φαλλούς  ή σύκινα* αἰδοῖα , ή γιατί τα μυστήρια του συνοδεύονται από όρχηση –χορό με συνοδεία μουσικής –ή Θυωνίδας στους Ροδίτες.

Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο)

Alphabetic letter epsilon, entry 3255, line 1

*<ἔνορχα>· ὄρχεις ἔχοντα S (Avgn) ἔφηβα (Ψ 147)

<ἐνόρχην λαόν>· τὸν ἐπὶ ἥβης· ἀφ' οὗ καὶ τὸ <ὀρχηδόν> (Com.  ad. 90?)

<Ἐνόρχης>· Διόνυσος ἐν Σάμῳ

Scholia In Lycophronem, Scholia in Lycophronem (scholia vetera et recentiora partim Isaac et Joannis Tzetzae) Scholion 212, line 1a

 Ἐνόρχης δὲ ὁ Διόνυσος, διότι μετ' ὀρχήσεως αὐτοῦ ἐπιτελεῖται τὰ μυστήρια.

Scholia In Lycophronem, Scholia in Lycophronem (scholia vetera et recentiora partim Isaac et Joannis Tzetzae) Scholion 212, line 26

                                                   τελευτήσαντος

δὲ Πολυύμνου Διόνυσος θέλων πληρῶσαι τὴν ὑπόσχεσιν

*σύκινα* αἰδοῖα προσῆψεν αὐτῷ καὶ φαλλοὺς δερματίνους  

ἐλάφων, ὅθεν, ὥς φασι, καὶ Ἐνόρχης λέγεται.

Scholia In Lycophronem, Scholia in Lycophronem (scholia vetera et recentiora partim Isaac et Joannis Tzetzae)

Scholion 212, line 55

                      <Φαυστήριος> δὲ οὕτως λέγεται, ὅτι

μετὰ φανῶν καὶ λαμπάδων ἐπετελεῖτο τὰ τούτου μυστήρια,

ὁ αὐτὸς δὲ καὶ <Ἐνόρχης>, ὅτι μετ' ὀρχήσεως αἱ θυσίαι αὐτῷ

ἐπιτελοῦνται.

 Ἐνόρχης δὲ ὁ Διόνυσος,

διότι μετ' ὀρχήσεως αὐτοῦ ἐπι-

τελεῖται τὰ μυστήρια. ὁ αὐ-

τὸς δὲ καὶ Φιγαλεὺς τιμᾶται

ἐν Ἀρκαδίᾳ. καὶ Φαυστήριος

διὰ τὸ μετὰ φωτὸς καὶ λαμ-

πάδος ἐπιτελεῖσθαι αὐτοῦ τὰ

μυστήρια. δαίμων δὲ Ἐνόρχης

ὁ Διόνυσος παρὰ Λεσβίοις·

φασὶ δύο ἀδελφοὺς συμμιγέν-

τας Θυέστη καὶ Δαιτὼ ... ἐξ

ὧν ἐτέχθη πρῶτος παῖς ss3

Ἐνόρχης, ἀφ' οὗ καὶ ὁ Διόνυσος

Ἐνόρχης· ὁ γὰρ παῖς s αὐτοῦ

ἱδρύσατο .... ἀπὸ τοῦ ἰδίου

ὀνόματος. λέγεται δὲ ἐξ ᾠοῦ

γεννᾶσθαι. ss3  

 <δαίμων Ἐνόρχης> ὁ

Διόνυσος παρὰ Λεσβίοις. φασὶ

γὰρ δύο ἀδελφοὺς συμμιγέν-

τας Θυέστη καὶ Δαισῶ ἐξ ὠοῦ

τεκεῖν παῖδα Ἐνόρχην καλού-

μενον, ὃς ναὸν ἱδρυσάμενος

Διονύσῳ ἀπὸ τοῦ ἰδίου ὀνό-

ματος αὐτὸν ἐκάλεσεν. ἢ Ἐνόρ-

 χης λέγεται, ὅτι μετὰ ὀρχή-

σεως τὰ μυστήρια ἐγίνετο.

 ἢ ὅτι ἐν ὄρχοις καὶ φυτοῖς

διῆγεν. s4? (cf. 10025)  

οἱ δὲ αἰσχράν τινα ἱστορίαν φασί· Διόνυσον λέγουσι ψηλα-

φᾶν τὴν μητέρα μετὰ τὸ κεραυνωθῆναι αὐτήν. Πολύυμνος

δέ τις νεανίας ἔφη δείξειν τὴν εἰς ταύτην ὁδόν, εἰ συγγέ-

νοιτο αὐτῷ· ὁ δὲ ὑπέσχετο τοῦτο ποιῆσαι, εἰ πρῶτον εὑρήσει

τὴν μητέρα. καὶ δὴ βουλαῖς Πολυύμνου κατελθὼν εἰς τὸν

Ἅδην ἐκ τῆς Λέρνης πηγῆς ἀνάγει αὐτήν. τελευτήσαντος

δὲ Πολυύμνου Διόνυσος θέλων πληρῶσαι τὴν ὑπόσχεσιν

*σύκινα* αἰδοῖα προσῆψεν αὐτῷ καὶ φαλλοὺς δερματίνους  

ἐλάφων, ὅθεν, ὥς φασι, καὶ Ἐνόρχης λέγεται. ἀλλ' οὗτοι

καὶ περὶ τὴν ἱστορίαν ληροῦσι καὶ τὴν ἀλληγορίαν οὐκ ἴσα-

σιν. ἔχει δὲ ἡ ἱστορία οὑτωσὶ πρῶτον· Ὄσιρις *ὁ* καὶ Διό-

νυσος βασιλεὺς ὑπάρχων Αἰγύπτου ὑπὸ Τυφῶνος τοῦ ἀδελ-

φοῦ καὶ τῶν συνωμοτῶν μεληδὸν κατετμήθη καὶ ἐξετέθη

πολλαχοῦ. Ἴσις δὲ ἡ καὶ Δήμητρα γυνὴ Διονύσου μετὰ

Ὥρου τοῦ υἱοῦ τὸν Τυφῶνα καὶ πάντας τοὺς σὺν ἐκείνῳ

*φονεῖς* ἀναιρεῖ. τὰ δὲ τοῦ Διονύσου μέρη καὶ μόρια συλλέ-

ξασα ἑκάστῳ ναὸν καὶ ἱερὰ ᾠκοδόμησεν. ἐν Φήλαις δὲ πόλει

Αἰγύπτου τὸ μέγιστον ὑπῆρχε τῶν ἱερῶν, ὃς καὶ μέγας ὅρκος

τοῖς Αἰγυπτίοις *ἐτύγχανε* μὰ τὸν ἐν Φήλαις Ὄσιριν λέγου-

σιν. πάντα γοῦν εὑροῦσα τὰ μόρια καὶ δειμαμένη πᾶσι ναούς,

τὰ δὲ παιδογόνα *μόρια* μὴ εὑροῦσα τοὺς δερματίνους φαλλοὺς

ἐπενόησε κρεμαννύειν ἕκαστον ἑαυτῷ καὶ σὺν τούτοις ὀρχεῖ-

σθαι. καὶ τὰ μὲν τῆς ἱστορίας ταυτί, τὸ δὲ συμβολικώτερον

τοῦτο δηλοῖ ὅτι ὁ οἶνος ἐντείνει τὰ μόρια, ὅθεν τὸν Διό-

νυσον καὶ νέον καὶ γέροντα γράφουσι, πρὸς τὴν πόσιν τοῦ

οἴνου, τὴν μετρίαν λέγω καὶ ἄμετρον, καὶ φαλακρὸν γράφουσι

γέροντα τούτῳ ἀκολουθεῖν, ὅτι οἱ οἰνωθέντες τὰ τοῦ λογις-

μοῦ ἀπόρρητα ἐκφαίνουσιν. ὅθεν καὶ Ἀλκαῖός φησιν (Fr. 53)

συνεχίζετε...