8 Απριλίου 2020

τῆς Δελφικῆς ἱερείας· φησὶ δὲ τῆς Πυθῶνος

Και στον ύμνο του Καλλίμαχου προς τον Απόλλωνα διαβάζουμε για την ιέρεια του τη Δηώ.

Δηοῖ δ᾽ οὐκ ἀπὸ παντὸς ὕδωρ φορέουσι μέλισσαι,
ἀλλ᾽ ἥτις καθαρή τε καὶ ἀχράαντος ἀνέρπει
πίδακος ἐξ ἱερῆς ὀλίγη λιβὰς ἄκρον ἄωτον.»

Για τη Δηώ (τοῦ δήω, ὃ σημαίνει τὸ εὑρίσκω και υποκοριστικό της γής και της Δήμητρας ή παρα του δαίω τὸ μερίζω ἡ μεμερισμένη πᾶσιν,)

όμως οι μέλισσες δε φέρνουνε νερό απ᾽ όπου να ᾽ναι,
αλλά λίγες σταγόνες που αναβλύζουν καθαρές και άχραντες
από ιερή πηγή — νεράκι πεντακάθαρο».


Ο Πίνδαρος -ο λυρικότερος και ο λαμπρότερος χορικός λυρικός ποιητής της αρχαιότητας- λέγετε ότι εκεί που κοιμόταν, ένα μελίσσι κάθισε στο στόμα του, και έφτιαξε μια κερήθρα, ένδειξη πως από το στόμα του Πινδάρου ρέει λόγος μελίρρυτος. Διαβάζουμε στους Πυθιονίκαις του

Πυθιονίκαις (4.47-4.69)

Πύθιον ναὸν καταβάντα χρόνῳ [αντ. γ]
ὑστέρῳ, νάεσσι πολεῖς ἀγαγὲν Νεί-
λοιο πρὸς πῖον τέμενος Κρονίδα.»
ἦ ῥα Μηδείας ἐπέων στίχες. ἔπτα-
ξαν δ᾽ ἀκίνητοι σιωπᾷ
ἥροες ἀντίθεοι πυκινὰν μῆτιν κλύοντες.
ὦ μάκαρ υἱὲ Πολυμνάστου, σὲ δ᾽ ἐν τούτῳ λόγῳ
60 χρησμὸς ὤρθωσεν μελίσσας
Δελφίδος αὐτομάτῳ κελάδῳ·
ἅ σε χαίρειν ἐστρὶς αὐδάσαισα πεπρωμένον
βασιλέ᾽ ἄμφανεν Κυράνᾳ,

δυσθρόου φωνᾶς ἀνακρινόμενον ποι- [επωδ. γ]
νὰ τίς ἔσται πρὸς θεῶν.
ἦ μάλα δὴ μετὰ καὶ νῦν,
ὥτε φοινικανθέμου ἦρος ἀκμᾷ,
65 παισὶ τούτοις ὄγδοον θάλλει μέρος Ἀρκεσίλας·
τῷ μὲν Ἀπόλλων ἅ τε Πυθὼ κῦδος ἐξ
ἀμφικτιόνων ἔπορεν
ἱπποδρομίας. ἀπὸ δ᾽ αὐτὸν ἐγὼ Μοίσαισι δώσω
καὶ τὸ πάγχρυσον νάκος κριοῦ· μετὰ γάρ
κεῖνο πλευσάντων Μινυᾶν, θεόπομ-
ποί σφισιν τιμαὶ φύτευθεν.



Κάποτε μες στο πολύχρυσο παλάτι του
θα του μηνύσει με χρησμό του ο Φοίβος,
55όταν αργότερα θα μπει στον πυθικό ναό, [αντ. γ]
να οδηγήσει με καράβια άντρες πολλούς στον Νείλο,
το πλούσιο τέμενος του γιου του Κρόνου».
Αυτήν είχαν τη σειρά της Μήδειας τα λόγια,
και ζάρωσαν ασάλευτοι και σιωπηλοί
εκείνοι οι ισόθεοι ήρωες
τον βαθυστόχαστο γρικώντας λόγο.
Ω γιε μακάριε του Πολυμνήστου,
εσύ ήσουνα, λοιπόν, σύμφωνα με της Μήδειας τα λόγια,
60που ο χρησμός της μέλισσας της δελφικής
σ᾽ ανύμνησε με την αυθόρμητη φωνή της.
Και τρεις φορές εκείνη το «χαίρε» λέγοντας
σε ανακήρυξε τον πεπρωμένο της Κυρήνης βασιλέα,

ενώ εσύ τη ρώταγες να μάθεις [επωδ. γ]
ποιό θα μπορούσε να ᾽ναι των θεών
το γιατρικό για την κακόηχη φωνή σου.
Και νά που τώρα ακόμη, μετά τόσα χρόνια,
σαν να ᾽ναι στη ροδάνθιστη της άνοιξης την ακμή,
65όγδοος στη σειρά εκείνων των παιδιών ο Αρκεσίλαος θάλλει·
σ᾽ αυτόν ο Απόλλων κι η Πυθώ, με των Αμφικτυόνων τα χέρια,
του χάρισαν τη δόξα στην αρματοδρομία.
Αυτόν εγώ στις Μούσες θα εμπιστευθώ
και το πάγχρυσο του κριαριού το δέρας·
γιατί για κείνο κάναν οι Μινύες πανιά


Scholia In Pindarum, Scholia in Pindarum (scholia vetera)
Ode P 4, scholion 104b, line 3

λόγῳ ὁ χρησμὸς ὤρθωσε καὶ ἀπέδειξε τῆς Δελφικῆς ἱερείας
αὐτομάτῳ φθόγγῳ. 106bB


P 4.106a.1

BDEGQ <χρησμὸς ὤρθωσε μελίσσας:> τὰς περὶ τὰ θεῖα
καὶ μυστικὰ μελίσσας καὶ ἑτέρωθι (fr. 158)· ταῖς ἱεραῖς με-
λίσσαις τέρπεται.
ὅτι δὲ τὰς περὶ τὰ ἱερὰ διατελούσας καὶ
Μελίσσας ἔλεγον...



Οι μύθοι για την Μέλισσα συνδέονται- όπως είδαμε και σε προηγούμενο κείμενο - δε και με την παύση της ανθρωποφαγίας, εκ μέρους των ιερειών Μελισσών και της συνδρομής τους στην αλλαγή της διατροφής των πρωτόγονων.
Μάλιστα ο Μνασέας αναφέρει ότι στα ιερά υπηρετούσαν οι Νύμφες Μέλισσες. Ήταν οι πρώτες που σταμάτησαν την ανθρωποφαγία των ανθρώπων καθώς τους έπεισαν να χρησιμοποιούν και να τρέφονται με τους καρπούς των δέντρων. Μάλιστα μια ιέρεια γνώρισε την γεύση του μελιού και της κερήρθας και αφού την ανέμειξε με νερό την ήπιε. Έτσι δίδαξε και στις υπόλοιπες.

Mnaseas Perieg., Fragmenta
Fragment 5, line 12

τὰ ἱερὰ διατελούσας Νύμφας Μελίσσας ἔλεγον, Μνα-
σέας ὁ Παταρεὺς ἀφηγεῖται λέγων, ὡς αὐταὶ κατέπαυσαν
σαρκοφαγοῦντας τοὺς ἀνθρώπους πείσασαι τῇ ἀπὸ τῶν
δένδρων χρῆσθαι τροφῇ, καθ' ὃν καιρὸν καὶ μία τις
αὐτῶν Μέλισσα κηρία μελισσῶν εὑροῦσα πρώτη ἔφαγε
καὶ ὕδατι μίξασα ἔπιε,
καὶ τὰς ἄλλας δὲ ἐδίδαξε, καὶ
τὰ ζῶα μελίσσας ἐξ ἑαυτῆς ἐκάλεσε, καὶ φυλακὴν πλεί-
στην ἐποιήσατο·

Η ανθρωποφαγία είναι ένα από τα επεισόδια που αναφέρονται και τον στον 4ο Πυθιόνικο του Πίνδαρου ενώ τέσσερα χειρόγραφα των ίδιων σχολίων προσθέτουν

…ἄνευ γὰρ Νυμφῶν οὔτε Δήμητρος ἱερὸν τιμᾶ-
ται, διὰ τὸ ταύτας πρώτας καρπὸν ἀποδεῖξαι καὶ τὴν
ἀλληλοφαγίαν παῦσαι…

Παλαιότερα, να μην ξεχνούμε, ότι οι άνθρωποι ήταν ομοτράπεζοι των θεών αλλα μετά την περίπτωση του Λυκάονα απέναντι στον Δία και τη μεταμόρφωσή του σε λύκο σηματοδότηθηκε το τέλος του «ομοτράπεζου» θεών και ανθρώπων και έγινε αιτία για την εξορία του Λυκάωνα, όχι μονο από το τραπέζι των θεών, αλλα και από την ανθρώπινη κοινωνία, με αποτέλεσμα να καταλήξει ο τελευταίος στον κόσμο των περιθωριακών ζώων.

 Κανένας πολιτισμένος άνθρωπος δεν θα μπορέσει να καθίσει στο ίδιο τραπέζι μ΄έναν λυκάνθρωπο- σύμβολο της αγριότητας και εχθρό της κοινωνίας. Η ισομοιρική τράπεζα- της κοινωνίας των μελισσών -είναι αδύνατη για τον λύκο όπως και η είσοδός του σε μια ισονομική πολιτεία ( όπως των μελισσών)



         (B)DEGQ ἄλλως· <χρησμὸς μελίσσας:>
τῆς Δελφικῆς ἱερείας· φησὶ δὲ τῆς Πυθῶνος.

P 4.106c.1

         BDEGQ μελίσσας
δὲ τὰς ἱερείας, κυρίως μὲν τὰς τῆς Δήμητρος, καταχρηστικῶς
δὲ καὶ τὰς πάσας, διὰ τὸ τοῦ ζῴου καθαρόν. 106aB

P 4.107a.1

BDEGQ <Δελφίδος αὐτομάτῳ κελάδῳ:> ἤτοι αὐτοκελεύ-
στῳ· οὐ γὰρ κατὰ ἐπίταγμα τῶν χρησμῳδουμένων ἡ προφῆτις
τοὺς χρησμοὺς ἐκφέρει, ἀλλ' ἐπιπνοίᾳ· ἢ τῷ μὴ ἐκ συντάξεως
φερομένῳ, ἀλλ' ἀπαυτοματιζομένῳ· καὶ ἰδίως· οὐκ ἐρωτηθεῖσ'
ὑπὸ τοῦ Βάττου περὶ τῆς ἀποικίας, ἀλλὰ περὶ τῆς φωνῆς·
ἔνθεν δὴ καὶ αὐτώρης ὁ τρίπους. Καλλίμαχος (fr. 264)· αὐ-
τώρης ὅτε τοῖσιν ἐπέφραδε. καὶ τότε αὐτώρης ἡ μάντις λέ- 
γεται, ὅταν μὴ βουλομένου τινὸς, περὶ ὅτου ἥκει μαντευσό-
μενος, ἀπαυτοματίσῃ. τοιοῦτον οὖν ἐστι καὶ τὸ αὐτομάτῳ BEGQ
κελάδῳ, ὃν προήκατο οὐδενὸς πυθομένου.


P 4.107b.1

         BDEGQ ἄλλως· <αὐ-
τομάτῳ κελάδῳ·> παρόσον ἐκ ταὐτομάτου ἔχρησεν ἡ Πυθία
περὶ τῆς ἀποικίας, τοῦ Βάττου περὶ φωνῆς ἐρωτῶντος.

BDEGQ <ἅ σε χαίρειν:> ἥτις σε περὶ τῆς κακοφωνίας καὶ
τραχείας φωνῆς ἀνερωτῶντα τίς παρὰ θεῶν λύσις γένοιτο,
χαίρειν τρὶς προσειποῦσα εἱμαρμένον βασιλέα διὰ τῶν χρη-
σμῶν ἀπέφηνε τῇ Κυρήνῃ.

<Δελφοί:> τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀπόλλωνος. οὕτω δὲ ἐκλήθη διὰ τὸ
τὸν Δελφύνην δράκοντα ἐκεῖ εὑρεθῆναι, ὃν ἀπέκτεινεν ὁ Ἀπόλλων.
Πυθὼ δέ, διὰ τὸ ἐκεῖ σαπῆναι. καὶ <Δελφίς,> ἡ Δελφική, ἡ τοῦ
Ἀπόλλωνος
. Δελφὶς γὰρ φάμα τόδ' ἐθέσπισεν, ὄφρα γενοίμαν τᾶς
κείνου νύμφας σῆμα καὶ ἱστορίη.

<Δελφύς:> μήτρα. ἔνθεν ἀδελφός. ὁ ἐκ τῆς αὐτῆς μήτρας.

Περί Δελφών και Πύθωνος σε παλαιότερα κείμενα:

 Πύθωνα τὸν δράκοντα κατετόξευσεν

Πύθωνα τὸν δράκοντα κατετόξευσεν ΙΙ

Δελφύς μήτρα καὶ ὁ ἐν Δελφοῖς δράκων

Πύθωνος: δαιμονίου μαντικοῦ

Οι τρείς παρθένες ιέρειες παραχωρούνται στον Ερμήν απο τον αδερφό του Απόλλωνα, σε ένδειξη καλή θέλησης. Μόνο όμως όταν τρώνε φρέσκο μέλι από την κερήθρα και πίνουν λίγες σταγόνες που αναβλύζουν καθαρές και άχραντες από την ιερή πηγή — νεράκι πεντακάθαρο, ρέει ο μαντικός τους λόγος, ο μελίρρυτος, απο το στόμα τους.

Η μαντική τους δύναμη γίνεται αυτόματως και δύναμη του ίδιου του Φοίβου. Ο ίδιος εμφανίζεται πλέον ως ένας μάντης θεός αγνός και ένας σύμβουλος αγαθός.«οὗτος καὶ μάντις ἁγνὸς καὶ σύμβουλος ἀγαθός»

Η Δελφική Πυθία μετατρέπεται σε Δελφική μέλισσα ιέρεια, συγχρόνως δε σε μάντισσα
/προφήτισσα. Η καθαρότητα των λόγων και των χρησμών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό απο το αγνό και φρέσκο μέλι που χρησιμοποιεί για την διατροφή της καθώς και το καθαρό -νερό της ιερής πηγής, και εν γένει της "καθαρότητας" και αγνότητας των ιδίων των ιερειών του ναού των Δελφών.

Μπορείτε να συνδέσετε και την ιερότητα και την καθαρότητα που απαιτείται και απο τον Σαμψών (κατα την ισραηλιτική παράδοση) αφού φαίνεται να είναι αφιερωμένος - πριν ακόμα απο την γέννησή του - στον Θεό του Ισραήλ, δες το προηγούμενο κείμενο- καθώς και την καθαρότητα που απαιτείται και για τις ιέρειες Μέλισσες/Πυθίες του ιερού των Δελφών...


συνεχίζετε...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...